Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

Қалдырғаш уйа салуўы,
балларынық жас қалуўы
,/Досб./.
Қалы көрмеў—бир иәрсени көргенде ансыз бол- 
маў. Вул дизбек әдебий шығармаларда 
да 
ушырасады: 
Кәдиржан,
. ишнти көрсеқ қалы
көрме“ деген халы қт ы қ нақылы бар...
/А. Бе- 
кимбетов. лГүрес“, 21-6/.
Қалыи — гербиш 
қуятуғын кәлип. 
Бул сөз қырг. 
қалып }
РКрС, 281) , тагар. калыб /РТтС, 1, 88/, 
ал өзбек тнлинде 
қолип
деп а
1
алады.
Қамысак—шөптин түри.
Қанап кап — кенептеи токылган кан /Ийш./. 15ул 
еөз өзб 
қаноп
/УзРС/.. 201/, кмз. 
кенеп
/РКазС, 
272/, кырғ. 
кенеф
/РКрС. 271) , гатар. 
кенеф
I
РТтС., II, 72/ формаларына ийе.
Қанәзил—адамнын ншнне
11
кан етнн аўырагуғын 
аўырыўдыц түри. Г>уны кубла диалекттеги ха- 
лықтыц сойлеў тнлинде 
қара қаппш л
аўы- 
рыўы деи ге агайды. 
Қанэзил кэсэлге ж олық-
пшм
/Досб./.
Қарагаптал —ирн малда, әсиресе жылқыда болагу- 
ғын аўырыўдын гүри.
Қарап болуў—жок болыў, өмир сүриў, жасаўдан 
қалыў: 
Әлийдиқ заманларында қарап болған
иш ғар
/Карамазлы/.
Қарасан — сыйырда болатуғын аўырыў. 
Карасан 
аўырыўында каиталап ширнп, малдыц ети кап- 
қара болын аўырады /Ҳам., Ийш/. Келтирил- 
ген сөз каз. 
қарасан
/КТТС., II, 39/ делинеди.
Қара чирик — қаўынныц аўырыўыпыц бир гүри. 
Каўыпды күтпен, ызғар, асты ләм жерге сак- 
ласа, оныц ызгарга қараган тәрепинен қара 
ширик жер пайда болады. Сонлыктан бупдай 
жағдайдан каўынды сақлаў ушын 
арпаўлы 
жайларды пайдаланады.
Қарғалык аркалык—пәрдийўалдыц үсгинен салы- 
нагуғын аркалык /Досб.. Акк./.
Қармыз—ғарбыз. Буны жергиликлп адамлар 
тар-
Оуз
ден те айтады.
Қаррыгыз—жазда писетугын каўын. Реци сап —
231
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

сарм, бужыр-бужыр. Бупыц ириси дс, майдасы 
да бар. Оргаша каўынныц сортына жаталы. 
1'ц үлкеиипиц аўырлығы 5—0 кг га дейип ба- 
рады. Бәҳәрде егйлии, гүзде писеди. Мазалы- 
лығы жүдә шийрин /Ҳәм, Досб./. Бул сөз Хо- 
резм говорларында 
қаррь қыиз
формасында 
ушы расады.
Карта сындырыў — ортасынан бөлип, шорга сыиды- 
рыў: 
Туйағынан қарта сындырыпты
/Бир. 
орайы/.
Карыз каўум—белгили, миннетли түрде ислеўге 
тийисли хызмет деген мәнини ацлатады: 
Л1е-
ниц бир қарыз қаўум ум бар
/Досб./.
Каршы темеки—ак тәмекиниц түри. Буны көбине- 
се махорка орнына қолланылады. Жапырағы 
үлкен: әдетте бул темекини суўық урмастан 
бурын жыйнап алады.
Каталаў—малдыц аўырыўы. Бундай аўырыўдыц 
ўақгында оныц иши жүрмей калады /Досб./.
Катты баш жүўәри—қатты баслы жүўери. Бойы 
өскин, дәни тығыз, нык болып, өсиў ўақты 
баска жүўерилердей төрт ай он күи /Ҳәм./.
Каттырак тутналы—беккем, мықлап сақлаў. 
Ёнди
келеғойса қаттырақ тутпалы.
/Аққ./.
Каўға шекар /шелек—Сунықзат куйыў ушын ағаш 
ямаса темирден жасалған баўлы шүцгил ыдыс 
/Майем/.
Качык—касық, суйық затты уртлап ишиўге арнал- 
ған, кпшкене сабы бар, ағаштан ямаса темнр- 
ден исленген зат.
Каш ағаш — жайдын төбесин бастырыў ушын пай- 
даланылатуғын аркалык ,/Ийш./.
Кәлем—металлды кесиу ҳәм агаш пенен алебастр- 
ға пағыс салыў ушын колланылатуғын курал.
Калемше—терис айўанга койылатуғын бир кыйлы 
ағашлар, оныц үстинеп шнй ямаса қамыс пе- 
пеп бастырып таслайды /Бир. орайы/. Бул сөз 
Хорезм говорларында 
қаламча
деи айтылады.
Калийли жүзим—жүзимниц түри. Жазда ппседи, 
ренп кызғыш, карамтыл. Үш жылда мийўе бе- 
реди. 20—25 жылға дейин жасайды. Хорезм 
говорларында