Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

h) Sui K.

i) menstraiam K.

j) unleserlich M.

k) vir mixtus K; mixtus vix (mit übergeschriebenem r) R.

l) om. K.

m) Qui M; Quia K; korr. (Qui in Quod?) R.

n) om., statt dessen Lücke M.

o) tantem C.

p) admixtionem CR.

q) folgt sue C.

r) raptus voluntatis K.

s) om. K.

Polycarp 6.8.1

1205

VIII. De adulterio et incestu vel fornicatione raptuque feminarum et eorundem iudicii a b c

impositione.

1. Gregorius papa apostolicus ante corpus venerabilis Christi apostolorum principis inferens

sententiam dixit:

Si quis presbiteram duxerit in coniugium, anathema sit. Si quis diaconam duxerit in d e

coniugium, anathema sit. Si quis monacham, quam Dei ancillam appellant, in coniugio duxerit, f

anathema sit. Si quis commatrem spiritualem in coniugium duxerit , anathema sit . Si quis g g g h i

sororem duxerit in coniugium, anathema . Si quis neptem duxeri in coniugium, anathema . j j j k l l l m

Si quis novercam aut nurum suam duxerit in coniugium, anathema . Si quis de propria n o

cognatione vel quam cognatus habuit , duxerit uxorem , anathema sit. Si quis virginem, nisi p q

desponsaverit , rapuerit vel furatus fuerit in uxorem, cum sibi faventibus anathema sit. r

a) Zahl om. MKR.

b) om. K.

c) earum de C.

d) i M.

e) i M.

f) coniugium M.

g) duxerit in coniugio C; in coniugio duxerit R.

h) om. M.

i) i M.

j) in coniugio duxerit C.

k) folgt sit KC.

l) in coniugio duxerit C.

m) folgt sit C.

n) i M.

o) folgt sit C.

p) habuerit C.

q) in coniugium K.

r) disponsaverit M.

Polycarp 6.8.2

1206

2. Idem . a

Si quis viduam furatus fuerit in uxorem, vel consentiens ei, anathema sit. Et responderunt b b c

omnes tercio: Anathema sit.

a) om. C; Idem ex decreto Martini pape R.

b) fuerit furatus C.

c) consentientes K.

Polycarp 6.8.3

1207

3. Ex decreto Martini pape . a b a

Si qua mulier duos fratres aut si quis vir duas sorores duxerit, a communione separentur usque

ad mortem. In morte pro misericordia viaticum accipiant.

a)-a) om. M; steht bereits vor VI 8,2. R.

b) decretis K.

Polycarp 6.8.4

1208

4. Augustinus . a

Audite, fratres karissimi, membra Christi et matris catholic. ecclesie filii: quod dico

competentibus, audiant fideles, quod dico fidelibus, audiant competentes, quod dico fidelibus

et competentibus et penitentibus , audiant et cathecumini. Audiant omnes, timeant et nemo b b

contempnat. Sit mihi in consolationem vester auditus, ne vobis sit in testimonium dolor meus.

Competentibus dico: fornicari vobis non licet, sufficiant uxores vobis , concubinas vobis non c c

licet habere. Audiat Deus, si vos surdi estis, audiant angeli eius, si vos contempnitis. d

Concubinas non licet vobis habere , et si non habetis uxores, tamen non licet habere d

concubinas, quas postea dimittatis et ducatis uxores. Tanto maior dampnatio vobis erit, si e

volueritis habere uxores et concubinas. Non licet vobis habere uxores, quarum priores mariti

vivunt. Nec vobis f.minis habere viros licet, quorum priores uxores vivunt. Adulteria sive f g

incesta coniugia non sunt iure c.li, sed iure seculi. Nec illam f.minam licet habere, que per

repudium discessit a marito. Solius causa fornicationis licet uxorem adulteram dimittere. Sed

illa vivente non licet alteram ducere.

a) om. MK.

b) om. K.

c) vobis uxores K.

d)-d) Audiat - habere om. K.

e) contraducatis C.

f) folgt getilgt non M; folgt non K.

g) Adultera C.

Polycarp 6.8.5

1209

5. Silvester papa . a

Si quis filiam aut sororem ex sacro fonte vel chrismate in coniugio sociaverit, dividantur et

agant p.nitentiam V annis . b

a) om. M.

b) annos R. - Hier bricht M ab, es fehlen 2 Blätter, dafür N benutzt.

Polycarp 6.8.6

1210

6. Ex sinodo Calcedonensi sub Marciano principe habita et numero sexcentorum XXX a

sacerdotum.

Propter plerosque simplices minusque intelligenti. capaces strictim breviterque replicanda

pernecessarium duximus, ut qui legere multa nequiverint , saltim hec utpote defloraciuncula b c

discant, videlicet quid agendum sit de his, qui incestis vel diversis commistionibus d e f

immittunt . Scilicet si genitor cum filia, si natus cum genitrice, si germanus cum germana, si g

patruus vel avunculus cum nepte, si nepos cum amita vel matertera, si consobrinus cum

consobrina, si agnatus cum agnata, si cognatus cum cognata, si pater et filius aut duo fratres h

cum una muliere vel unus vir cum matre et filia aut duabus commatribus aut cum duabus

sororibus, si cum diacona aut presbitera, si cum consecrata virgine vel sanctimoniali seu cum

uxore alterius, si compater cum commatre vel frater cum sorore in Christo, si cum devota que

est veste mutata, si cum electa vidua vel desponsata alterius aut cum Iudea vel pagana:

sollicite provisum est, ut per septem annos extra metas ipsius terre exul fiat et diebus vite sue

inermis cum fletu et luctu peniteat et eucharisti. non communicet, nisi urgente die mortis

periculo.

a) ex NC.

b) nequeunt N.

c) defloriaciuncula K.

d) quod K.

e) est K.

f) diversi N.

g) innituntur (inni- korr.) C.

h) aut K.

Polycarp 6.8.7

1211

7. Ex concilio Aurelianensi . a a a

Qui dormierit cum duabus sororibus et una ex illis antea uxor fuit, neutram ex ipsis habeat nec

ipsi adulteri umquam in coniugio copulentur. b

a) om. N.

b) om. C.

Polycarp 6.8.8

1212

8. Ex penitentiali Romano.

Si quis cuiuslibet animalis commixtione peccaverit, XV annos in humilitate subiaceat ad a

ecclesie ianuam et post hos per alios V annos in orationis communione receptus penitentiam b b

agat et sic gratiam sacramenti percipiat. Interrogentur autem alii de eo qui , qualem vitam in c d

penitentiam egerit, et sic communionis misericordiam consequatur . Si quis autem post XX e ti

annos habens uxorem huic peccato succubuerit, XXV annos humilitati subiaceat et V annos in

orationibus et sic communicet.

a) annis N.

b) ianuam ecclesie N.

c) illi K.

d) getilgt C.

e) consequantur R.

Polycarp 6.8.9

1213

9. Ex concilio Meldensi.

Si laicus cum laica femina, id est uterque absoluti a lege coniugii, concubuerit, III annos a a

peniteat , et quanto sepius et negligentius ea peccata commiserit, tanto magis et tempus a

addatur et modus penitentie.

a) III peniteat annis C. bus

b) conmiserint C.

Polycarp 6.8.10

1214

10. Leo nonus papa Petro Damiano.

Quo enim modo clericus possit esse vel nominari, qui proprio arbitrio non metuit inquinari a

manibus vel suis vel alienis virilia sua vel aliena contrectans aut inter femora vel in terga b

execrabili deformitate fornicans? De qualibus quia sancto furore permotus, que tibi videbantur,

scripseras, apostolicam nostram interponimus auctoritatem , quatinus scrupulosam legentibus c c

auferamus dubietatem . Et constet omnibus certum nostro iudicio placuisse, quecumque d d

continet ipse libellus diabolico igni velut aqua appositus. Verum ne cenose libidinis inpunita

licentia pervagetur, necesse est apostolice severitatis congrua reprehensione refellatur et e

tamen aliquod temperamentum in austeritate ponatur. Ecce omnes illi qui , quamvis IIII f g h or

generum f.ditate polluuntur, prospecta equitatis censura ab omnibus immaculate ecclesie

gradibus tam sacrorum canonum quam nostro iudicio depelluntur . Sed nos humanius agentes i

eos, qui vel propriis manibus vel invicem inter se egerunt semen vel etiam qui inter femora

ceciderunt et non longo usu nec cum pluribus, si voluntates refrenaverint et digna penitudine j

probrosa commissa luerint , admitti ad eosdem gradus, in quibus in scelere manentes, non k

permanentes fuerant, divine miserationi confisi volumus atque etiam iubemus; ablata ab aliis l m

spe recuperationis sui ordinis, qui longa tempora secum sive cum aliis, vel cum pluribus brevi n o

licet tempore, quolibet duorum feditatis genere, que descripseras, maculati sunt, vel quod est o p

horrendum dictu et auditu, in terga prolapsi sunt. Contra quod nostrum apostolice sanctionis

decretum si quis ausus fuerit vel iudicare vel atemptare, ordinis sui se noverit periculo agere.

a) d(eu)s R.

b) virialia C.

c) auctoritatem interponimus C.

d) dubietatem auferamus N.

e) se vitatis R.

f) om. N.

g) per N.

h) quavis KC.

i) repelluntur N.

j) cediderunt K.

k) abluerint N.

l) folgt ne N; divina C.

m) miseratione C.

n) folgt vel per NK.

o) licet brevi C.

p) om. N; ut K.

Polycarp 6.8.11

1215

11. Simacus papa . a

Raptores igitur viduarum vel virginum ab inmanitate tanti facinoris detestamur, illos

vehementius persequendo, qui sacras virgines vel volentes vel invitas matrimonio suo sociare

temptaverint. Quos pro tam nefandissimi criminis atrocitate a communione suspendi b

precipimus.

a) om. NK.

b) nefandi K.

Polycarp 6.8.12

1216

12. Innocentius.

Et illud desideratum est scire, cur communicantes viri cum adulteris uxoribus non conveniant, a

cum econtra uxores in consortio adulterorum virorum manere videantur. Super hoc christiana b

religio adulterium in utroque sexu pari ratione condempnat, sed viros suos mulieres non facile

de adulterio accusant, et non habent latentia peccata vindictam. Viri autem liberius uxores

adulteras apud sacerdotes deferre consuerunt et ideo mulieribus prodito earum crimine c

communio denegatur. Virorum autem latente commisso non facile quisquam ex suspitionibus

abstinetur, qui utique submovetur, si eius flagitium detegatur. Cum ergo par causa sit,

interdum probatione cessante vindicte ratio conquiescit.

a) desiderandum N.

b) adultorum K.

c) om. N.

Polycarp 6.8.13

1217

13. Ex concilio Anciritano . a b

De his qui inrationabiliter versati sunt sive versantur, id est qui cum pecoribus et masculis se c c

coinquinaverint, quotquot ante XX annos etatis tale crimen commiserint , XV annis exactis in d e

p.nitentia communionem mereantur orationum. Deinde quinquennio in hac communione

durantes , tunc demum oblationis sacramenta contingant. Discutiatur autem et vita eorum, f g

qualis tempore p.nitudinis extiterit, et ita misericordiam consequantur. Quodsi inexplebiliter

his hesere criminibus, ad agendam penitentiam prolixius tempus insumant. Quotquot autem

post XX annos .tatis uxores habentes in hoc peccato prolapsi sunt, XXV annos p.nitentiam h

agentes ad orationis communionem recipiantur. In qua quinquennio perdurantes, tunc demum

plenam communionem et oblationis sacramenta percipiant. Quodsi uxores habentes et

transcendentes quinquagesimum annum .tatis ita deliquerint, ad exitum vite communionis

gratiam consequantur.

a) ganze Inskr. am Rand N; ganze Inskr. om. K.

b) ancirano C.

c) om. N.

d) aut(em) KC; ante correctionem: aut(em) R.

e) commiser(unt) N.

f) perdurantes N.

g) om. NK.

h) XV R.

Polycarp 6.8.14

1218

14. De eodem.

De mulieribus, que fornicantur et partus suos necant, sed et his, que a

agunt secum, ut utero non receptos excutiant, antiqua quidem definitio usque ad exitum vite b

eas ab ecclesia removit. Humanius autem nunc definivimus, ut eis decem tempus annorum c

p.nitentia tribuatur.

a) folgt über d. Zeile de C.

b) rad. C.

c) ant(e) R.

Polycarp 6.8.15

1219

15. Ex concilio Neocesariensi.

Presbiter si uxorem duxerit, ab ordine illum deponi debere. Quodsi fornicatus fuerit vel a

adulterium commiserit, extra ecclesiam abici et ad p.nitentiam inter laicos redigi oportet.

a) Qui R.

Polycarp 6.8.16

1220

16. De eodem . a a

Mulier si duobus fratribus nupserit, abici debere usque ad diem mortis, sed propter

humanitatem in extremis suis sacramentis reconciliari oportet. Ita tamen ut, si forte sanitatem b c

recuperaverit, matrimonio soluto ad p.nitentiam admittatur. Quodsi defuncta fuerit mulier in

huiusmodi consorcio constituta, difficilis erit p.nitentia remanentis. Que sententia tam viros d

quam mulieres tenere debebit . d

a) om. K.

b) reconciliare KR.

c) fortet K.

d)-d) om. K.

Polycarp 6.8.17

1221

17. Ambrosius in libro patriarcharum.

Disce, mulier, zelum deponere, qui sepe mulieres in furorem incitat. Sed et vos moneo, viri,

maxime qui ad gratiam Domini tenditis, non commisceri adulterino corpori. Qui enim sea

iungit meretrici, unum corpus est; nec dare hanc occasionem divorcii mulieribus. Nemo sibi a

blandiatur de legibus hominum. Omne stuprum adulterium est, nec viro licet , quod mulieri b b

non licet. Eadem a viro que ab uxore debetur castimonia. Quicquid in eam , non que sit c

legitima uxor, commissum fuerit, adulterii dampnatur crimine.

a) iungit se C.

b) licet viro N.

c) ea N.

Polycarp 6.8.18

1222

18. Ex epistola Ormisde pape, similiter et Eugenii. a b

Si qua femina in fornicatione deprehensa fuerit cum episcopo aut presbitero vel diacono post

acceptam leviticam benedictionem aut ipsa confessa aut ab aliis devicta, semel tantum lapsa

est, placuit sinodo secundum antiquam et humaniorem diffinitionem V annos peniteat, III ex

his in pane et aqua. Si autem semel tantum et iterum, VII annos , III ex his in pane et aqua. c d

Si autem iterum atque iterum diuque perseveraverit, X annos peniteat, III ex his in pane et e

aqua , et corpori Christi non communicet ante actam p.nitentiam, nisi prevenerit dies mortis, e f g

licet ut supra scriptum secundum antiquam et humaniorem diffinitionem . Secundum tamen k i j j j k l

providentiam sacerdotis sollerter pensandum est , iuxta qualitatem vel quantitatem culpe m n

iudicetur , et de illo loco expellere eam oportet, ubi tale commissum facile committere possit. n o

a) davor ein neuer Titel VIIII. De iudicii impositione C.

b) om. K.

c) t(ame)n KR.

d) annis N.

e)-e) Si - aqua om. N.

f) corpore(-. K) NK.

g) pervenerit R.

h) sic C.

i) folgt est NC.

j) antiquiorem N.

k) folgt et huniorem N.

l) om. N.

m) folgt über d. Zeile ut C.

n) iudicetur culpe C.

o) eum N.

Polycarp 6.8.19

1223

19. Ex decreto Nicholai pape . a

Si quis fuerit fornicatus cum duabus sororibus vel cum noverca sua, hoc est cum relicta b b c

patris sui, vel cum amita sive matertera sua vel cum filia patrui sive avunculi vel cum filia d

amit. sive matertere sue aut cum filia filii vel fili. sue sive etiam cum ava sive etiam proava e f g h

sua aut cum filia fratris sive sororis sue sive cum uxore fratris aut filii sui, similiter si qua i

mulier per supradictos consanguinitatis gradus se fornicari permiserit, unusquisque eorum j j

singillatim per se XIIII annis in hunc modum peniteat: In primis quidem toto illo anno k

inclusus maneat ad ingressus domus Dei et eodem anno exceptis dominicis diebus et festis l

solummodo pane et aqua et sale utatur. Secundo anno ingrediatur quidem domum Dei, sed

carnibus et vino ac sicera minime utatur nisi festis et dominicis diebus. Postea vero aliis

duobus sequentibus annis per totum anni circulum, quando carne vescitur, ab omni potu, quo

inebriari potest, se contineat, et si potum biberit, minime carne vescatur infra ebdomadam, m m

scilicet III. feria et V. et sabbato; alie autem ferie sint pure, id est II. et IIII. et VI., dominici n

vero dies sint absoluti. Deinde usque in finem X. anni III. ferias per tres quadragesimas o

legitime custodiat. VI. feriam quamdiu vixerit in pane et aqua observet. Arma non ferat nisi p q

contra paganos, osculum nulli prebeat, sacrificium nisi pro viatico non accipiat, et si sine uxore

est, minime accipiat, si vero coniugatus est, post V annorum penitentiam, non quidem p.nitus

privetur coniugio. Qui autem in aliis gradibus usque ad VII. lineam incestum perpetraverit , X r

annis, sicut supradictum est, p.niteat. s

a) om. C.

b) fornicatus fuerit NK.

c) om. N.

d) vel K.

e) avia C.

f) vel N.

g) om. NC.

h) proavia C.

i) folgt nochmals aut K.

j) gradus consanguinitatis K.

k) coto R.

l) seclusus (se- korr.) C.

m) carne minime K.

n) om. C.

o) decem N.

p) legitimum korr. in legitimas C.

q) quando diu R.

r) perpetraverint C.

s) suprascriptum C.

Polycarp 6.8.20

1224

20. Ex concilio Triburiensi capitulo X. a a

Si quis cum duabus sororibus fornicatus fuerit vir, diebus vite sue peniteat. Soror autem, que

de alia sorore nescivit, licentiam habeat nubendi.

a) om. KC.

Polycarp 6.8.21

1225

21. Ex eodem capitulo XI. a a

Similiter et de duabus sororibus, qui cum una in adulterio mansit et aliam publice accepit , non l

habeat mulierem umquam. Illa vero, que nescivit, accipiat maritum. c

a) om. K.

b) acceperit C.

c) habeat K.

Polycarp 6.9.1

1226

IX. De homicidio. a

1. Ex decretis Clementis pape.

Homicidarum vero tria genera esse dicebat et p.nam eorum parilem fore docebat. Sicut enim b

homicidas interfectores fratrum, ita et detractores eorum eosque odientes homicidas esse

manifestabat, quia et qui occidit et qui odit fratrem suum et qui detrahit, pariter homicide esse