Грамматик маънонинг янгича талқини

Гулоби - пуштига мойил ранг; пушти – шафтоли гули рангидаги оч қизил, гулобидан тўқроқ ранг; қизғиш – пуштидан тўқроқ ранг; қизил – қон ранг; ол – қизилдан тўқроқ ранг; қирмизи – тўқ рангдаги қизил.

Демак, юқоридаги чизмада ҳар бир лексема маьлум бир белгининг турлича даражаланишига ишора қилмоқда. Шу аснода маъновий омилнинг ўзи ҳам икки жиҳатни – бир-бирига яқин ва ўхшаш тушунчаларни ифодалашни ҳамда айни бир белгининг турли хил миқдорига ишора қилишни қамраб олади.

Градуонимик қаторлар луғавий парадигмаларга қўйиладиган талабларнинг барчасига жавоб бера олади.

Гипонимия. Лексемалараро семантик муносабатларнинг яна бир тури гипо-гиперонимия бўлиб, унда тур-жинс муносабатлари ўз ифодасини топади. Гипонимик муносабатда гипероним (жинс) ва гипоним (тур) фарқланади.

Гипероним жинс белгисини билдирган предметнинг номини ифодаловчи кўпгина маьноларни семантик жиҳатдан умумлаштирувчи микротизимнинг марказий лексемасидир. Гипоним эса муайян жинс турларининг номларини ҳамда ўзининг семантик таркибида жинс маъносини ҳам ифодаловчи, гиперонимга нисбатан бой бўлган луғавий бирликдир. Чунончи, дарахт (жинс) – терак, олча, дуб, чинор, олма, арча… (тур); мева (жинс) – олма, олча, шафтоли, ўрик, нок… (тур); ўқув қуроллари (жинс)- дафтар, китоб, қалам, чизғич...(тур).

Гипонимик муносабат ҳам бошқа ҳодисалар каби барча тиллар учун хосдир. Чунончи, дерево (жинс) – груша, вишня, яблоко, персик (тур). Партонимия. Партонимик муносабатларда бутун-бўлак тушунчаси ўз аксини топади. Таркибан мураккаблик, бўлакларга бўлинувчанлик борлиқ ашёларининг умумий қурилиш қонунияти бўлиб, бу қонуният онг орқали лисонда ўз аксини топади ва шу асосда партонимик муносабатлар юзага чиқади. Масалан, дарахт (бутун), шох, тана, илдиз (қисмлар); одам (бутун), бош, тана, қўл, оёқ (қисмлар). Тирноқ бармоққа нисбатан, бармоқ қўлга нисбатан, қўл эса одамга нисбатан бутун-бўлак муносабатида бўлади. Лисоний тизимда лексемаларнинг мустақил ва ёрдамчи лексемаларга бўлиниши ҳамда мустақил лексемалар (бутун), феъл, от, сифат, сон, равиш, тақлид, олмошлар(қисм) вазифасида туриши ҳам шу ҳодисага мисолдир.