Градостроительные нормы и правила

Томошагоҳ муассасалар – кинотеатрлар, театрлар,
консерт заллари, цирклар
3.109. Театрлар, кинотеатрлар, клублар, концерт-филармонияларнинг томоша заллари 20-жадвал кўрсаткичларини ҳисобга олган ҳолда лойиҳаланади.
Балконли, ложали, поғонали залларнинг майдони ажратиб турувчи конструкциялар чегарасида аниқланади, жумладан: кинотеатрлар учун - эстрадани қўшган ҳолда, театрлар, концерт заллари, универсал заллар учун – эстраданинг ёки авансаҳнанинг олди чегарасигача (ёки оркестр чуқурлиги тўсиғигача).
Томоша залларининг ўлчамлари саҳнадан яхши кўриниш ва эшитиш технологик талабларни ҳисобга олган ҳолда аниқланади. Томоша залининг узунлиги драматик ва мусиқа-драматик театрларда саҳнанинг қизил чизиғидан охирги қаторгача бўлган узунлик узоқлашуви - 25-27м, опера-балет театрларида 30-35 м қабул қилинади.
20-жадвал

Залларнинг номланиши	Залдаги бир ўрин ҳажми, м^3	Залдаги бир ўрин майдони, м^2
1	2	3
Аудиториялар, конференц-заллар	4-5	1,0-1,5 дан 1,8-2,0*гача
Кинотеатрлар	4-6	0,7-1,0
Универсал ва клуб заллари, концерт­ заллари	4-6	0,7(0,65)* - 0,8
Драматик театрлар	4-5	0,7
Мусиқа-драматик театрлар; мусиқа комедия	5-7	0,7
Опера ва балет театрлари	6-8	0,7
* Сиғдираолишлик миқдори ва столлар билан жиҳозланишига боғланган ҳолда. Қавс ичида йўл қўйиладиган параметрлар. Эслатма: Кўрсатилган катталиклардан залнинг солиштирма ҳажми кўрсаткичлари оғиши 20% га камайиш томонига - вентиляция, кондициялаштириш ҳисобларига мумкин бўлади.

3.110. Киноэкранли томоша залларининг параметрларига талаблар тавсиявий 11-иловада келтирилган. Томошабиннинг кўриш нури йўналиши олди томонида ўтирган томошабиннинг кўзидан кўтарилиш баландлиги камида 0.06 м бўлиши керак.
Томоша залида пол нишаби (ўтиш йўлаги пандуслари) кўпи билан 1:7 қилиб қабул қилиш зарур; йўлакни поғонали қилинса поғона баландлиги кўпи билан 0.2 м бўлиши шарт.
3.111. Силжимас суянчиқли креслолар ўрнатилган томоша залларида ўтиш йўлаги кенглиги камида 0.8 м бўлиши шарт; кенгликни 0.65 м гача камайтириш 300 ўрингача бўлган кичик залларда, ҳамда ложада, балконларда, ёзги киноконцерт залларида йўл қўйилади.
Креслолар оралиқ кенглиги (суянчиқ тепа ўқлари оралиғи) камида 0.52 м, стул ва ўриндиқ кенглиги – камида 0.45 м бўлиши шарт.

112. 
     Томоша залида тепа сатҳ ёки балконлар лойиҳаланишида қаторлар сони учтадан ошмаса, томошабинлар ўрни полидан шипнинг туртиб тушган конструкцияларигача баландлик камида 2.1 м, қаторлар сони учтадан кўп бўлса – камида 3.0 м қилиб белгиланиши зарур.
     
113. 
     Кинотеатрларнинг томоша заллари параметрлари, кинопроектор типлари ва сони, кинопроекцион хоналари таркиби ва майдонлари технологик талаблар бўйича тавсиявий 11-иловани ҳисобга олган ҳолда аниқланади.
     

Кинопроекцион гуруҳлари таркибида кўзда тутилади: проекцион хонаси перемотка хоначаси билан, киномеханик комнатаси устахонаси билан, радиоузел, хожатхона; кўрсатилган хоналарнинг умумий майдони бўлиши керак: 35 мм ли фильмлар учун - 40-60 м² , 70 мм ли учун - 100 м².
3.114. Театр залларида анъанавий калосникали саҳналар қатори (саҳна кармонлари билан, саҳна коробкалари билан, ишчи галереялар ва калосникалар билан) ҳар хил типли эстрада ва саҳналар (марказлашган, аренали, панорамали, айланасимон ва бошқа) қабул қилинишлари мумкин. Саҳна типлари, унинг параметрлари, саҳна ва калосникалар “кармонлари”нинг габаритлари технологик талаблар бўйича аниқланади.
Ўрни 300 гача кичик залларда саҳналар кенглиги 12-18 м, бўйлама чуқурлиги 8-12 м, баландлиги 10-13 м қилиб қабул қилинади. Ўрни 400 ва ундан кўп залларда саҳналар кенглиги камида 20 м, бўйлама чуқурлиги 12-18 м, баландлиги 18-20 м ( тарҳда 6х12 м ли кармонлари ва баландлиги камида 1.9 м ли, тарҳда ўлчамлари саҳна ўлчамларига тенг трюмлари билан).
Саҳна ва авансаҳна планшети, арьерсаҳналар ва кармонларнинг поли бир сатҳли қилиб назарда тутилиши зарур.
Авансаҳна қурилиш портали кенглиги чегараларида кўзда тутилади, авансаҳнадан иккитадан кам бўлмаган томоша залига чиқиш йўлаги назарда тутилади.
Саҳнанинг қизил чизиғи саҳна поли текислиги билан саҳна томонидан қурилиш портали текисликларининг кесишган чизиғидир.
Саҳнанинг (авансаҳнанинг, эстраданинг) планшети сатҳи баландлиги биринчи қатор поли сатҳидан кўпи билан 1.1 м, 300 ўрингача бўлган кичик сиғдираолишлик миқдорли залларда – 0.8 м бўлиши шарт.
Эслатма: 1. Технологик асослар бўйича қия саҳна планшетлари қабул қилиниши мумкин.
2. Намойишларда ёритиш ишларини бошқариш технологиясига мўлжалланган хоналар ва бошқалар лойиҳа топшириғида берилади.

115. 
     Киноконцерт залларида, жумладан клублардаги эстрада, қурилиш портали, авансаҳна ўлчамлари залнинг мўлжалланган йўналиши бўйича технологик талаблар билан, 3.114 бандни ҳисобга олган ҳолда, аниқланади.
     
116. 
     Томошабинлар комплекси хоналари томошабинларнинг ўрни сони бўйича тавсиявий 10-илованинг кўрсаткичларига мос ҳисобланади.
     

Кўп залли томошагоҳлар мажмуалари учун хоналарнинг ҳисоби технологик асослар бўйича, заллардан фойдаланиш режими ҳисобга олинган ҳолда, улардан автоном фойдаланиш билан бирга амалга оширилади.
Томошагоҳлар мажмуаси таркибида ахборот ва бўш вақтни ўтказишга мўлжалланган хоналар, кўргазмалар заллари, артистлар хоналари ва бошқалар жойлаштирилиши мумкин.
3.117. Оркестр чуқурлиги параметрлари технологик талаблар бўйича берилган оркестр таркибини ҳисобга олган ҳолда ўрнатилади (бир оркестрантга камида 1,2 м² майдон таъминланиши ҳисобидан). Оркестр чуқурининг кенглиги камида 2.5 м, чуқурлик ўлчами камида 1.9 м бўлиши шарт.
Оркестр чуқурлигининг тўсиғи барьери баландлиги – 0.9 м. Барьердан биринчи қатор жойигача масофа - камида 0.9 м.
3.118. Артистларнинг саҳнага чиқиш олдидан кутиб туриш хонаси саҳнага ёндош жойлаштирилиши ва бир нафар артистга 1.8-2.0 м² майдон тўғри келиши ҳисобга олиниши шарт.
3.119. Артистлар учун грим хоналари қуйидаги майдон кўрсаткичларини ҳисобга олиб кўзда тутилади: хоналарда бир нафарга - 9 м² (балет, цирк артистлари учун 11), икки нафарга - 6 м² дан (балет артистлари учун 7.5 дан), уч нафарга- 4.5-5.0; 4 нафарга – 3.5-4.5; 6 нафарга – 3-3.5; 6 нафардан кўп бўлса - 3 м²/нафар.
Душхонаси билан хожатхоналар солистлар грим хоналари қошида кўзда тутилади, артистлар хоналари қошида хожатхоналар қуйидаги ҳисоб-китоблар бўйича назарда тутилади: 1 унитаз ва 1 душ 3-4 нафар артистга, юз-қўл ювиш жиҳози ҳар бир грим ва хожатхона қошида бўлиши шарт.
3.120. Студия ва репитиция заллари, уларнинг габарити, улар қошидаги қўшимча хоналарнинг таркиби ва майдонлари технологик талаблар бўйича кўзда тутилади. Драматик театрларда икки-учта репитиция заллари, мусиқа-драматик ва опера-балет театрларида учтадан кам бўлмаган репитиция заллари кўзда тутилади. Балет репитицияси ўтказиладиган хоналар баландлиги камида 4.2 м бўлиши шарт.
3.121. Маъмурият ва бадиий рахбарият, техник таъминлаш хоналари 5-6 м²/киши ҳисобидан, алоҳида кабинетлар 9÷12÷18 м² майдонли қилиб кўзда тутилади.

122. 
     Технологик ва мухандислик таъминоти хоналариниг таркиби ва майдонлари, жумладан овоз ва алоқа хоналари техник-мухандислиги талаблари бўйича қабул қилинади.
     
123. 
     Ишлаб чиқариш хоналарининг таркиби – устахоналарнинг, уларниг габаритлари ва майдонлари технологик асослар бўйича аниқланади. Устахоналарнинг баландлиги (ёғочсозлик, чилангар, матоларга чизгилар бериш, жиҳозларга қаровчи хоналари) камида 3.6 м бўлиши шарт; дастгоҳли декарацияни монтаж қилиш учун хона баландлиги саҳна кармони баландлигидан кам бўлмаслиги керак. Кичик устахоналар, қоида бўйича, камида 15 м² майдонли бўлиши шарт.
     

124. 
     Жорий репертуарнинг декарацияси омборлари саҳна яқинига жойлаштирилиши керак; омборхоналарнинг баландлиги ва майдонлари технологик талаблар бўйича қабул қилинади.
     
125. 
     Трюмларда (баландлиги 2.4 м) йиғма декорация, ёнғинга қарши дарпарда, саҳна шити хоналарини жойлаштириш мумкин.
     
126. 
     Цирк манежи (аренаси) диаметри 13 м бўлиши керак ва барьер кўринишидаги тўсиғи баландлиги ва кенглиги 0.5 м бўлиши шарт. Манежга чиқиш ўқлари бўйича тўрттадан кам бўлмаслиги зарур: асосийси артистларники ва ёрдамчилари.
     

Асосий чиқиш жойи қошида артистларнинг ва ҳайвонларнинг чиқишни кутиб турувчи жойи ёки хонаси кўзда тутилиши шарт (майдони технологик талаблардан олинади).
Эстрада асосий чиқиш жойи тепасига жойлаштирилади. Эстрада қошида оркестр хонаси кўзда тутилади.
Циркнинг манежи (аренаси) тепа купол ости фазоси баландлиги технологик талаблар бўйича қабул қилинади.
3.127. Циркларда ҳайвонларнинг арена қошидаги хоналари арена поли сатҳида аренага чиқиш жойига яқин жойлаштирилиши шарт; хоналар табиий нур тушиб турадиган ва ташқарига алоҳида чиқиш жойи бор ҳолда жойлаштирилиши зарур.
Устахоналар, омборхоналар, маъмурий-хўжалик, ўқув-тренировка хоналари, ҳайвонларни сақлаш хоналари технологик талаблар бўйича лойиҳа топшириғида берилади.