G‘o‘za kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari Reja

Zang kasalliklari. G‘o‘zada 2 xil - janubiy-g‘arbiy va tropik zang kasalliklari mavjud. Janubiy-g‘arbiy zang (qo‘zg‘atuvchisi Puccinia cacabata zamburug‘i) Meksika shimolida va AQShning chegaradosh shtatlarida har yili uchraydi. Bu mintaqalarda zang ba’zi yillari (1930, 1959, 1963) hosilni 50-70 foizgacha nobud qilgan, hozir ham iqtisodiy zarar ko‘rsatadi. Qo‘zg‘atuvchi tipik makrotsiklik zamburug‘, piknida va etsiya) boskichlarini g‘o‘zada, uredinio va teliostadpyalarini Bouteloua turkumiga oid boshoqli o‘tlarning 3 turida o‘tkazadi. Zararlangan g‘o‘za bargi ustida va ba’zan boshqa organlarida ravshan sariq piknidalar, so‘ngra esa sariq va apelsin rangli etsiyalar rivojlanadi. Etsioporalar g‘o‘zani emas, balki Bouteloua turlarini zararlab, ularning barglarida uredinio- va poyasida teliopustulalar hosil qiladi. Teliopustulalar o‘simlik poyasida qishlaydi, bahorda ularning ichidagi teliosporalar pishadi, o‘sib bazidiosporalar hosil qiladi, bazidiosporalar shamol bilan g‘o‘zaga o‘tadi va zararlaydi.

Tropik zangni Puccinia gossypii zamburug‘i qo‘zg‘atadi. Bu kasallik dunyodagi ko‘pchilik tropik mamlakatlarda uchraydi. Qulay ob-havo sharoitida ancha hosilni nobud qiladi. Hindistonda (Koimbatore shtatida) 1963 yil 24 foiz hosil zang tufayli yo‘qotilgan; Venesuelaning sug‘oriladigan mintaqalarida 1972 yil kasallik hosilga kuchli salbiy ta’sir ko‘rsatgan. G‘o‘za navlarining chidamliligi har xil, ingichka tolali navlar chidamli (Shver, 1964; Percy, 1981; Sterne, 1981). Zang kasalliklari O‘zbekistonda g‘o‘zada mavjud emas.