Glossariy Falsafa

Konkretlashtirish 
- oldingi butun belgi va xususiyatlarni yana predmet yoki 
hodisalar bilan bog’lab shu predmet yoki hodisa haqida aniq bir fikr hosil qilishdir. 
Induksiya 
- tadqiqotchi o’z tafakkuridan tekshirayotgan predmet yoki hodisalar 
to’g’risidagi bir qancha juz’iy faktlardan, ular haqidagi ayrim bilimlardan 
umumiyroq bilimni hosil qiladi. 
Deduksiya
- fikrda umumiy bilimlarda juz’iy, qisman bilimlarga kelishdir. 
Tarixiylik 
- o’rganilayotgan predmet yoki hodisaning paydo bo’lish, rivojlanish va 
yemirilish jarayonlari birligini uning tarixiy taraqqiyot jarayonida boshqa voqealar 
bilan aloqadorligini nazariy bilishga oid usuldir. 
Mantiqiylik 
- 
tarixiylikning 
tadqiqotchi 
fikridagi 
umumlashtirilgan, 
abstraktlashtirilgan, konkretlashtirilgan, qisqargan, tasodiflardan tozalangan 
abstrakt- konkretlik shaklida ifodalanishidir. 
Formallashtirish 
- tekshirilayotgan predmet yoki hodisalarning ma’lum konkret 
tomonlari, xossa va xususiyatlarining mazmunini mavhumlashtirib, uni ma’lum 
abstrakt ifoda, formula yoki sxemalar bilan ifodalashdir. 
Modellashtirish 
- o’rganilayotgan ob’ektga tuzilishi yoki funksiyasiga ko’ra unga 
o’xshash lekin uning o’zi emas, uning nusxasini yaratib, shu nusxa orqali haqiqiy 
ob’ektning tegishli xossa va xususiyatlarini o’rganishdir. 
Model 
- lotincha - nusxa - shartli obraz, sxema ma’nolarini bildiradi. 
Foya 
- tadqiqot maqsadini, uning yo’nalishi va mohiyatini ifodalaydigan ilmiy 
bilish shaklidir. 
Gipoteza 
- tekshirilayotgan predmet yoki hodisa to’g’risida ilgari surilgan ilmiy 
jihatdan asoslangan, ilmiy fakt va ma’lumotlarga zid bo’lmagan, lekin haqiqatligi 
hali isbotlanmagan ilmiy bilish shaklidir. 
Nazariya 
- haqiqatligi amaliy va nazariy jihatdan isbotlangan, borliqning biror 
sohasiga oid ma’lum g’oyalar, qarashlar, qonunlar va printsiplarni muayyan tizimi 
tushuniladi.