Glossariy 1-mavzu. Marketing va uni rivojlanishining asosiy bosqichlari

АЁЛЛАР (АНЪАНАВИЙ) АНСАМБЛЛАРИ – хотин-қизлардан ташкил топган ашула-рақс ёки ашула-чолғу ансамбллар; қадимдан ўзбек миллим мусиқа ижрочилиги ривожи жараёнида юзага келган. Одатда 3–4 аёл хонанда, созанда ва раққосаларни бирлаштиради.


АЙЁМ (араб. кун сўзининг кўплиги) – байрам олди ва байрам кунлари. Қутлуғ ва табаррук кунлар маъносида улуғ айём (улуғ кунлар) деб қўлланилган.


АКТЁРЛИК САНЪАТИ – актёр ижрочилиги, театр, кино, телевидение ва радиода бадиий образ яратиш санъати. Актёр маълум ролда ўйнар экан, ўз қаҳрамони қиёфасига кириб, унинг феъл-атворини, ички дунёси ва интилишларини ифодалайди. Бунда у пьеса, либретто ёки сценарийдаги мазмунни ўз ижоди, ҳаётий тажрибаси б-н бойитади, жонлантиради. Образ яратишда актёрнинг нутқи, гавдаси, юз ва кўз имо-ишоралари, туйғулари, идроки асосий воситалардир.


АМАЛИЙ САНЪАТ, амалий безак санъати – безак санъати соҳаси; ижтимоий ва шахеий турмушда амалий аҳамиятга эга бўлган бадиий буюмлар тайёрлаш ва кундалик турмуш ашёлари (асбоб-анжомлар, мебель, мато, меҳнат қуроллари, кийим-кечаклар, тақинчоқлар, ўйинчоқлар ва б.)ни бадиий ишлаш б-н боғлиқ ижодий меҳнат соҳаларини ўз ичига олади.
АНЪАНАЛАР – жамият ҳаёти турли соҳаларининг, моддий ва маънавий фаолият шаклларининг, кишилар ўртасидаги алоқалар ва муносабатларнинг авлоддан-авлодга ўтиши, аждодлар ҳаёти, белгилари ва хусусиятларининг такрорланиш тарзи. Дунёда анъаналар ва урф-одатларга эга бўлмаган миллат ёки элат йўқ. Шу маънода, анъаналар бутун инсониятга хос тушунчадир.


АНСАМБЛЬ (фр. ensemble, andare – биргаликда) – вокал ёки чолғу мусиқа асарининг бир неча ижрочи томонидан ижро этилиши. Бир гуруҳ артистларнинг бир бутун бадиий жамоа ҳолида чиқиши. Унча катта бўлмаган ашулачи (вокал) ёки чолғучи (созанда)лар жамоаси учун яратилган мусиқа асари. Ижрочилар сонига қараб, бу ансамбллар турлича аталади.


АРТИСТ (франц. artiste – билимдон; лот. ars, artis – касб, ҳунар, санъат) – драматик спектакль, кинода роллар, опера ва балет партиялари, эстрада концерти ва цирк номерлари ижрочиси. Театр ва кинода актёр, актриса деб ҳам юритилади. Кенг маънода санъатнинг муайян соҳасидаги ижодкор (созчи, ашулачи).


Афиша – спектакллар, концертлар ва бошқа адабий тадбирлар, томошалар тўғрисида хабар берувчи, кўзга кўринарли жойларга ёпиштирилган махсус эълон.


АФСОНА – 1) халқ оғзаки ижоди (фольклор) жанри. У хаёлот, уйдирма ва тўқимадан иборат бўлса-да, сўзловчи ва тингловчи томонидан ҳақиқатдек тасаввур этилади, ҳатто бўлиб ўтган даври, макон ҳам кўрсатилади. А.лар оғиздан-оғизга, эддан-элга ўтиб келган, ифода усули баён тарзида.А. оғзаки ҳикоят бўлиб, у хаёлий образ ёки тасаввур асосига қурилади, ҳикоя қилувчилар ва тингловчилар томонидан қачонлардир шундай бўлгандек қабул қилинади. Ривоятдан фарқли ўлароқ А. заминида албатта мўъжиза, сеҳр-жоду бўлади; 2) кўчма маънода – уйдирма, ёлғон, ақлга тўғри келмайдиган гап.


АШУЛА – якка хонанда ёки хонандалар гуруҳига мўлжалланган ва мумтоз ўзбек мусиқа меросида марказий ўрин эгаллаган ашула йўли. Асосан лирик руҳдаги ғазал ва шеърлар заминида юзага келади. А.лар соз (дойра, дутор, танбур), ансамбль жўрлигида ёки жўрсиз ижро этилади. А. ўзбек мусиқа фольклорида катта урин эгаллаган қўшиқ жанридан куй диапазонининг кенглиги, шаклан ривожланганлиги, мавзу ва мазмуни теранлиги б-н фарқ-ланади.