Gistologiya, stitologiya va

a so siy turi farqlanadi — alfa- va delta-granulalar. A lfa donachalar
en g
k o 'p
so n li 
va yirik (3 0 0 —5 0 0 nm ) boMib, yorug lik
m ik rosk op id a ham yaxsh i ko'rinadi. Ular trom botsitlarning en g
a so siy funksional donachalari boMib, tarkibida qon ivishida
ishtirok etu vch i oqsillar, glikoproteinlar, trombotsitar о sish
137

---

omillari, fermentlar, trombospondin va boshqalar bo‘ladi. Delta- 
granulalar kattaligi 250-300 nm bo‘lgan zich tanachalar b olib , 
ichida ekssentrik joylashgan o ‘ta zich m ag‘zi ko‘rinadi. 
Donachalar tarkibida serotonin bo‘lib, u asosan qon plazmasidan 
kirib, plastinkalarda to‘planadi. Trombotsitlar qonda serotonin 
deposi sifatida xizmat qiladi. Bundan tashqari delta-donachaiarda 
gistamin, adrenalin, yuqori kontsentratsiyada Ca2+, ADF, ATF va 
10 ga yaqin qon ivish omillari bo‘ladi. K o‘rsatilgan donachalardan 
tashqari trombotsitlarda lambda-donachalar deb ataladigan mayda 
lizosomalar, hamda o ‘zida peroksidaza fermenti tutuvchi 
mikroperoksisomalar ham bo‘ladi. Trombotsitlar faollashganda 
uning donachalaridagi mahsulot plazmolemma bilan bog‘liq ochiq 
kanalchalar orqali chiqariladi. Trombotsitlarda turli biologik faol 
moddalarning to‘planishi ham endotsitoz yo‘Ii bilan shu sistema 
orqali amalga oshiriladi.
Trombotsitlar organizmda ko‘p vazifalarni bajaradi, shu bilan 
birga ularning qon ivishida va shikastlangan tomir devorini 
tiklashda ishtirok etishi eng asosiy hisoblanadi. Fiziologik 
holatlarda odatda trombotsitlar sog‘!om tomirlar endoteliysiga 
yopishmaydi, shuning uchun tomir ichida tromb hosil boMmaydi.