Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Пигмент ҳужайралар 
Пигмент ҳужайралар сийрак бириктирувчи тўқиманинг маълум 
жойларида, кўзнинг қон томирли ва рангдор пардаларида, терида, сут бэзи 
сўрғичи, анус (чиқарув) тешиги атрофида кўпроқ учрайди. Пигмент 
ҳужайралар нотўғри шаклдаги калта ўсимтали ҳужайралар бўлиб, 
цитоплазмасида майда-майда пигмент доначаларини тутади. Бу пигмент 
меланин
деб аталиб, микроскопда тўқ жигарранг бўлиб кўринади. Узида 
пигмент сақловчи ҳужайралар 
меланофороцитлар
, 
пигмент синтез қилиш 
хусусиятига эга бўлган ҳужайралар эса 
меланобластоцит 
ѐки 
меланоцитлар
деб 
аталади. 
Меланин 
пигменти 
меланобластоцит 
ҳужайраларининг цитоплазмасида тирозин аминокислотасининг оксидланиш 
маҳсулотларини полимеризацияси натижасида ҳосил бўлади. Тирозин эса 
меланобластоцит митохондриялари таркибида бўлувчи тирозиназа ферменти 
таъсирида ҳосил бўлади(расм 5.8). 
Расм 5.8.Пигмент ҳужайралар. 

---

Меланиннинг ҳосил бўлиши эндокрин безларнинг фаолиятига боғлиқ. 
Унинг синтез қилиниши ультрабинафша нурлари ва баъзи бир кимьѐвий 
моддалар таъсирида кучаяди.Кўпчилик тадқиқотчилар фикрича бу 
ҳужайралар, гарчи бириктирувчи тўқимада жойлашса ҳам, мезенхимадан 
эмас, балки нерв қиррасидан тараққий этади. 
Ретикуляр ҳужайралар (reticulocyti) 
Ретикуляр ҳужайралар қон яратувчи органлар асосини ҳосил қилувчи, 
цитоплазмаси базофил бўялувчи, ядроси овал, майда донадор хроматинли 
ҳужайралардир. Бу ҳужайралар ичакда, буйракда ва бошқа аъзоларнинг 
шиллиқ 
қаватида 
ҳам 
учрайди. 
Ретикуляр 
ҳужайралар 
кам 
дифференциалланган ҳисобланса ҳам, уларнинг бўлиниши кам кузатилади. 
Улар ўсимтали, цитоплазмаси очроқ базофил бўялувчи ҳужайралар бўлиб, 
турли таъсирлар натижасида юмалоқ шаклни олади. 
Ретикуляр 
ҳужайраларнинг 
турлари 
ва 
фаолияти 
ҳақидаги 
маълумотлар етарли бўлмайгина қолмай, турли қарама-қаршиликларга ҳам 
эгадир. Ҳужайраларнинг номи reticulum - тўр сўзидан келиб чиққан бўлиб, бу 
ерда тўр ҳосил қилувчи ҳужайралар маъносида келган. Ҳақиқатан ҳам, 
ретикуляр ҳужайралар ўз ўсиқлари ва ретикулин толалари ѐрдамида юқорида 
қайд етилган аъзоларда махсус тўрлар ҳосил қилади(расм 5.9). 
Қон яратувчи аъзоларда (тимус бундан мустасно) ретикуляр 
ҳужайралар бўлажак қон ҳужайралари (эритроцитлар, гранулоцитлар ва Б-
лимфоцитлар) учун махсус микромуҳит яратишда иштирок этади. Улар суяк 
кўмигида, талоқда ва лимфа тугунларида Б-лимфоцитлар жойлашадиган 
зоналарда учраб, «фолликуляр дендритик ҳужайралар» (ФДҲ) номи билан 
юритилади. ФДҲ дан ташқари, бу аъзоларда фибробластларга ўхшаб 
кетадиган ва кам дифференциаллашган ретикуляр ҳужайралар учрайди. 
Хулоса қилиб айтганда, ретикуляр ҳужайралар мезенхима маҳсулоти бўлиб, 
қон ва иммунокомпетент ҳужайралари учун микромуҳит ташкил этувчи 
ҳужайралардан биридир.