Gistologik tuzilishi

Terining tuzilishi va funksiyasi

Reja:

1. 
   Terining tuzilishi.
   
2. 
   Terining funksiyasi.
   
3. 
   Terining qavatlar soni.
   

Gistologik tuzilishi. “Gistologiya” so‘zi grek tilidan olingan bo‘lib, to‘qimalar haqidagi ta’limotni bildiradi. Charm va mo‘ynaxom -ashyosining gistologik tuzilishi, charm va mo‘ynaishlab chiqarishga yaroqli hisoblangan turli xil hayvonlar terisining tuzilishini ko‘rib chiqadi.

Teri - hayvon tanasining tashqi, qoplab turuvchi qavati bo‘lib, uning organizmini tashqi ta’sirlardan himoya etadi, shuningdek moddalar almashinuvi va atrof muhitning har xil injiqliklarini qabul qilishda ishtirok etadi.

1- rasm. Teri tuzilishi

1-shoxli qavat; 2-nishli qavat; 3-derma; 4-g‘uddali qavat; 5- to‘rli qavat; 6-teri osti kletchatkasi; 7-yog‘ to‘plamalari; 8- kollagen tolalari bog‘lami; 9- kollagen tolalari bog‘lamining ko‘ndalang kesimi; 10-ter bezlari; 11-mushak; 12-soch xaltachasi; 13-yog‘ bezlari; 14-soch

Teri jun qoplami, epidermis, derma va teri osti to‘qimasidan tashkil topgan (1- rasm). Terida shuningdek har xil bezlar, qon tomirlari, nerv to‘qimalari va mushaklar joylashgan. Hayvon terisi asosan birikuvchi va epitelial to‘qimalardan iborat bo‘lib, shuningdek unda mushak, yog‘ va nerv to‘qimalari joylashgan. Birikuvchi to‘qima hayvon tanasining alohida organlari va qismlarini bir – biriga bog‘laydi, hamda derma va teri osti kletchatkasini tashkil etadi. Epitelial to‘qima teri qoplamasining yuqori qismi – epidermis va jun qoplamini hosil qiladi.

Teri va uning asosiy o‘rta qismi - dermaning boshqa organlardan farq qiluvchi muhim xususiyati ,undagi hujayrali elementlarning nisbatan kam soni hisoblanadi. Hujayrali elementlar uchta asosiy hujayra tiplariga bo‘linadi: fibroblastlar va ularning turlari, makrofiglar va bulutli hujayralar.

Hujayralarning hayot faoliyati, ularning rivojlanish va ko‘payishi har bir organizm tirikligining biologik asosini tashkil etadi. Odatda hujayralar protoplazmaga botgan yadrodan tashkil topgan. O’z navbatida protoplazma qobiq bilan o‘ralgan. Hujayralar bo‘linish yo‘li bilan ko‘payib, o‘sishni ta’minlaydi.

Hujayralarda shakli har xil hujayrasiz strukturalar, masalan- tolalarning hosil bo‘lishi tufayli, birikuvchi to‘qima hosil bo‘ladi.

Terining tolali komponentlari sifatida kollagen, elastin va keratin tolalari muhim ahamiyatga ega. Zamonaviy nuqtai nazardan qolgan boshqa tolali strukturalar (retikulin, elaudin va boshqalar) ushbu uch asosiy tola tiplariga kiritiladi. Shunday qilib, teri qoplamasining hujayralararo moddasida fibrillyar elementlar, kollagen va elastin tolalari ko‘pchilikni tashkil etadi.

Teri tuzilishi undan ishlab chiqarilgan teri yoki mo‘ynaning asosiy xossalarini, uning qanday maksadda ishlatilishi hamda unga birlamchi ishlov berish tabiatini belgilaydi.