Gipertonik kriz haqida – sababi, belgilari, turlari, davolash, oldini olish Gipertonik kriz

Gipertonik kriz haqida – sababi, belgilari, turlari, davolash, oldini olish
Gipertonik kriz – qon bosimining to’satdan keskin ko’tarilishi bilan kechadigan holat bo’lib, unning fonida neyrovegetativ buzilishlar, miya yarimsharlarida gemodinamik buzilishlar va o’tkir yurak yetishmovchiligi rivojlanishi mumkin. Gipertenziv kriz bosh og’rig’i, quloq va boshda shovqin , ko’ngil aynishi va qayt qilish, ko’rish qobiliyati buzilishi, terlash, sustlik, sezgirlik va termoregulyatsiya buzilishi, taxikardiya, yurak yetishmovchiligi va boshqalar bilan yuzaga keladi. Gipertonik kriz diagnostikasi qon bosimi ko’rsatkichlariga, klinik ko’rinishga, auskultatsiya ma’lumotlariga, EKGga asoslangan. Gipertonik krizni bartaraf etish choralariga yotoqda dam olish, dorilar yordamida qon bosimini asta-sekin nazorat ostida pasaytirish (kaltsiy antagonistlari, AAF ingibitorlari, vazodilatatorlar, diuretiklar va boshqalar) kiradi.

Umumiy ma’lumot
Gipertonik inqiroz kardiologiyada favqulodda vaziyat sifatida qabul qilinadi, bu qon bosimining to’satdan (sistolik va diastolik) keskin ravishda ko’tarilishi bilan yuzaga keladi. Gipertenziya bilan kasallangan bemorlarning taxminan 1 foizida gipertonik inqiroz rivojlanadi. Gipertonik inqiroz bir necha soatdan bir necha kungacha davom etishi va nafaqat vaqtinchalik neyrovegetativ buzilishlar, balki miya, koronar va buyrak qon oqimining buzilishiga olib kelishi mumkin.
Gipertonik inqirozda hayotga xavf soladigan og’ir asoratlar (qon tomir, subaraxnoidal qon quyilish, miokard infarkti, aorta anevrizmasining yorilishi, o’pka shishi, buyrak yetishmovchiligi va boshqalar) xavfi sezilarli darajada oshadi. Bunday holda, nishon a’zolarning shikastlanishi gipertonik inqiroz avjiga chiqqan paytda ham, qon bosimining tez pasayishi bilan ham rivojlanishi mumkin.
Sabablari
Odatda gipertonik inqiroz arterial gipertenziya bilan yuzaga keladigan kasalliklar fonida rivojlanadi, ammo qon bosimining avvalgi doimiy ko’tarilishisiz paydo bo’lishi ham mumkin. Gipertenziv inqirozlar gipertenziya bilan kasallangan bemorlarning taxminan 30 foizida uchraydi. Ko’pincha ular paydo bo’ladi:

• 
  menopauzadagi ayollar
  
• 
  aorta va uning shoxlarining aterosklerotik shikastlanishlari bilan,
  
• 
  buyrak kasalliklari (glomerulonefrit, pielonefrit, nefroptoz), diabetik nefropatiya, homilador ayollarning nefropatiyasi.
  
• 
  tizimli kasalliklar bilan: tugunli periarterit, tizimli qizil yuguruk;
  
• 
  endokrinopatiyalar bilan: feoxromotsitoma, Itenko-Kushing kasalligi, birlamchi giperaldosteronizm;
  
• 
  «olib tashlash sindromi» deb nomlangan – antigipertenziv dorilarni tezda to’xtatish.
  

Yuqoridagi holatlar mavjud bo’lganda, hissiy hayajon, meteorologik omillar, gipotermiya, jismoniy faollik, spirtli ichimliklarni iste’mol qilish, osh tuzini ovqat bilan ortiqcha iste’mol qilish, elektrolitlar muvozanati buzilishi (gipokalemiya, gipernatremiya) gipertonik inqirozni keltirib chiqarishi mumkin.