Gimnastika (yakkakurash, koordinatsion va siklik sport turlari)

Amaliy mashqlarga о ‘rgatishning maxsus xususiyatlarini aytib bering.

VIII bob. BADIIY GIMNASTIKA YA XOREOGRAFIYA MASHQLARI
Asosiy tushuncha
Badiiy gimnastikada texnik va xoreografik tayyorgarlik —bu o‘quvchilami yillar mobaynida ilm-fanga asoslangan holda har tomonlama rivojlantirib tarbiyalash demakdir.

Badiiy gimnastikada sport tayyorgarligi:

• 
  o‘quvchilami jismonan har tomonlama rivojlantirish;
  
• 
  jismoniy sifatlami o‘zaro bog‘lash (epchillik, tezlik, egiluv-chanlik, sakrash qobiliyati, tayanch nuqtasini topa bilish, chi-damlilik);
  

• 
  ma’naviy va axloqiy sifatlarni tarbiyalash;
  
• 
  badiiy gimnastikada zarur bo‘lgan sifatlami shakllantirish. Estetik sifatlami rivojlantirish (musiqiylik, raqqosalik, ifodalay olish va artistlik mahorati).
  

Sport tayyorgarligida ushbu turlar qayd etib o‘tiladi: jismoniy, psixologik, texnik, taktik, nazariy va integral. Jismoniy tayyorgarlik umumiy ishlash qobiliyatini rivojlantirishga, gimnastikaga xos boMgan jismoniy sifatlami kuchaytirishga, tayanch nuqtasini topa bilish qobiliyatini shakllantirishga, harakatdagi buyumga tezlik bilan javob bera olish va buyumning tushish nuqtasini oidindan aniqlay olish qobiliyatini shakllantirishga, o‘rgatish jarayonini yanada murakkab qilib, o‘quvchiga yuklamani kuchaytirishga qaratilgan.

Texnik tayyorgarlikda quyidagi turlarni alohida ta’kidlab o‘tish lozirn:

• 
  buyumsiz mashq bajarish uslubini o‘igatish;
  

—buyum bilan mashq bajarish uslubini o‘rgatish;

— xoreografik ta’lim berish, ya’ni klassik, tarixiy, xalq va zamonaviy raqs elementlarini bajarishni o‘rgatish;

—musiqiy harakatlami, ya’ni musiqa va harakatlar y6rdamida musobaqalarga o‘z dasturlarini tayyorlashni otigatish.

Texnik tayyorgarlik quyidagilami o‘z ichiga oladi:

• 
  kerakli harakat potensialini ta’minlovchi bazaviy mashqlar, elementar fazalar, tananing ayrim a’zolarming harakati, to‘g‘ri yurish, qomatni to‘g‘ri ushlash;
  

• 
  musobaqa mashqlari tarkibiga kirgan mashqlar va erkin konbinatsiyalar. Bu bosqichga oldindan aniqlangan, harakat qobi-liyatiga ega bo‘lganlar kiradi. 0 ‘rgatish davrida mashqlaming alo-hida elementlarining ketma-ketligini aniq bajarish lozim. Maxsus mashqlar ifodali bajarilishi kerak. Harakat tajribasiga ega bo‘lga-nidan so‘ng bolalarga maxsus mashqlaming yangi variantlari taklif etiladi. Albatta, bunda bolaning individual xususiyatlaridan kelib chiqish kerak;
  

• 
  sportchining mahoratini o‘stiruvchi yordamchi mashqlar, bunda uning yoshining ahamiyati yo‘q. Yordamchi mashqlar yor­ damida shug‘ullanuvchining harakat va psixik sifatlari rivojlanadi, bu esa individual usulning aniq, to‘liq namoyon bo‘lishini ta’min-laydi.
  

Bu bo‘limda kiassik ekzersisdan namunali majmualar taklif etiladi. Musiqaviy-ritmik ta’lim; egiluvchanlikni shakllantiruvchi siltash-sust mashqlar. Erta o‘rgatish jarayonida aniq harakat ko‘nikmalariga katta ah a mi уat beriladi. Shug‘ullanuvchilar obrazli tasawur qilish va taqlid qilishdan faol foydalanish bilan birga, tasawurni ko‘rsata olishga o‘tishi zarur. Bu aqliy faoliyatni va o‘rgatish jarayonini tezlashtiradi.

Shug£ullanuvchilarni o‘rgatishda tushuntirish, ko‘rsatish, aniq atamalar, baholash usullari keng foydalaniladi, bu esa shug‘ulla-nayotganlaming ijodiy qobiliyatlarini aniqlashga yordam beradigan mantiqiy fikrlashni shakilantiradi.
Harakat ko‘nikmalarini mustahkamlash, «bajarish va xato qilish» usullarini amalga oshirish bosqichida mashg'ulotni, albatta, dasturiy o‘qitish uslubi bilan to‘ldirish zarur. Bu esa berilgaii namuna bo'yicha shug‘ullanuvchiriing o‘z modelining harakatlari shakllanishiga yordam beradi. 0 ‘qitish vaqtida boshqa usullardan ham ratsional tarzda foydalanish kerak. Negaki, talaba va o‘quvchi qizlarni murakkab boMmagan mashqlarga o‘rgatishda hamma usullardan foydalanish maqsadga muvofiq.

Turishlar:

• 
  asosiy turish, oyoqlar oldinda (biri oldinda, ikkinchisi orqada);
  

—cho‘qqayib o‘tirish, tayanib cho‘qqayib o‘tirish;

• 
  tizzalarda tik turish, oyoqlami kerib tizzalarda tik turish