Giltuproqli sement ishlab chiqarish texnologiyasi

Giltuproq sement ishlab chikarish. Bunday sement ishlab chikarish uchun zarur xom ashyo materiallariga kimyoviy va mineralogik tarkibi jixatidan juda kattik talablar kuyiladi. Giltuproq sement asosan bir kalsiy alyuminatdan iborat bo`lishi kerak; boshqa oksidlar xosil qilgan moddalar bor bo`lsa, sifati buziladi. Shuning uchun begona aralashmalar qo`shilmagan, faqat giltuproq va kalsiy karbonat (oxaktosh) dan tashkil topgan xom ashyolar eng yaxshi material xisoblanadi. Lekin tabiyatda kimyoviy sof giltuproq va oxaktosh uchramaydi; jinslarda ma’lum mikdorda xar xil aralashma – qumtuproq, temir oksidi, magniy oksidi va boshqalar xam buladi. Giltuproq sement ishlab chiqarish uchun zarur xom ashyo materiallarda qumtuproq muayyan miqdorda (6 – 8% gacha) bo`lishi kerak. Temir oksididan xom ashyo aralashmada 10% dan ortiq bo`lmasligi kerak.

Xom ashyo materiallarini kuydirish uchun konstruksiyasi xar xil issiqlik apparatlari ishlatiladi. Xom ashyo erib kesaklashgunicha yoki batamom erigunicha kuydirilishi mumkin. Erib kasaklashgunicha kuydirish uchun aylanma yoki shaxtali pechlar ishlatiladi. Yokilgi sifatida gaz yoki sement kuldan ifloslanmasligi uchun kam kulli ko`mir ishlatiladi.

Batamom erigunicha kuydirish uchun vagrankalar, elektr va domna pechlaridan foydalaniladi. Domna pechlarda bir yo`la ikki xil maksulot – cho`yan va giltuproq sement klinkeri olinadi (klinker pechdan faqat muayyan kimyoviy tarkibli shlak xolida olinadi).

Domna pechida kuydirish nixoyatda tejamliligi bilan farq qiladi, chunki xom ashyo materiallar xam cho`yan eritish uchun kerak bo`ladigan yokilgi xisobiga eriydi.

Giltuproq sement bilan cho`yanni baravariga eritayotganda yoqilgidan qo`shimcha suratda ozgina iste’mol qilinadi.

Elektr pechda eritayotganda esa ko`p (1 t klinkerga 1000 kvt/soat gacha) elektr energiya sarflash kerak bo`ladi. Natijada giltuproq sement narxi ancha qimmatlashib ketadi.

Ammo elektr pechlardan foydalanayotganda eritish jarayonini ancha aniq o`zgartirib turish va ancha boy eritma olishga imkon tug`iladi. Shuning uchun xam yuqori sifatli sement chiqadi.