natijasida paydo b o ‘ladigan bosim
deyiladi.
Bu b osim ni b a ’zi bir h ollarda
neytrai bosim
d eb h a m ataladi.
G r u n t d a n suv oqib c h iq a b o sh la g a n d a n
s o ‘ng b o s i m g r u n t z a r r a l a r i g a u z a t i l a
boshlaydi va g ‘ovakdagi suv chiqarilgach
b o sim t o ‘liq g ru n t zarralariga t a ’sir qiladi.
B u n d a y
bosim sam arali
b o s im dey ilad i.
S h u n d a y qilib, g ‘o v ak d ag i suv va g ru n t
zarralari qabul qiladigan bosim lar yigNndisi
tashqi bosimga
ten g boMadi. Bu ikki b o sim n in g vaqt b o ‘yicha tavsif xarakteri
4 .2 1 -ra s m d a k o ’rsatilgan.
4.2 1 -rasm d an k o ’rinib turibdiki, grun tn in g filtratsiya koeffitsiyenti q a n c h a
kam b o ’lsa, g ’ovaklardagi b o sim k o ’p vaqt d a v o m etadi.
G ’ovaklardagi bosim m avjud g r u n tn in g siljishi r o ’y b e rg a n d a , u ning
siljituvchi k u ch la rn i q a b u l qilish qobiliyati sezilarli b o ’ladi, c h u n k i n o rm a l
k u c h la r suvga uzatiladi va natijada, is hqalanish k u ch i y o ’qotiladi.
G ’o v a k la rd a g i b o s im n i k a m a y tiris h u c h u n g r u n t m assividagi suvni
y o ’qo tish kerak va u n in g evaziga is hqalanish kuchi p a y d o b o ’ladi.
4 . 1 . 1 7 . T o ‘g ‘o n t a n a s i v a z a m in in in g c h o 'k is h i
Tabiiy sharoitlarda zam inlardagi g ru n t z o ’riqish h olatida b o ’ladi. Bunday
z o ’riqishlar
tabiiy
d e b n o m la n a d i. Tabiiy z o ’riqishlar c h u q u rlik o rtg a n sari
chiziqli q o n u n G =
gpt
asosida o ’zgaradi, b u n d a ,
Gz —
n o r m a l z o ’riqish;
p
—
g ru n t zichligi;
t —
yuqori joylashgan g ru n t qatlam i.
T o ’g ’o n qurilishi jarayonida z am indagi kuchlanish natijasida u nin g pastki
qism idagi g ru n t asta-sekin c h o ’kadi. G r u n t l i t o ’g ’o n la rn in g c h o ’kishi ikki
qism dan, y a ’ni t o ’g ’o n tanasidagi grun tn in g c h o ’kishi va zam indagi gruntning
c h o ’k ishidan tashkil topadi.
U m u m i y c h o ’kish t o ’g ’o n balandligidagi qurilish davrida g ru n tla m in g
zichlanish darajasiga va zam indagi g ru n t turiga b o g ’liqdir. Yaxshi zichlangan
q u m o q gruntli t o ’g ’o n n in g , t o s h li- q u m o q yoki toshli zam inlardagi c h o ’kishi
kam m i q d o r d a b o ’lganligi sababli uni e ’tiborga olm aslik kerak.
T o ’g ’o n tanasi k o ’ndalang kesimi konturini loyihaviy sath d a ushlab turish
u c h u n t o ’g ’o n tanasi va z a m in n in g c h o ’k ishidan s o ’ng u n in g balandligi
b o ’yicha u m u m i y c h o ’kish q iym atiga ten g b o ’lgan qurilish zaxirasi qabul
qilinadi.
Download
Do'stlaringiz bilan baham: