Gidrotexnika

У /////////Ж
Ш
 / / / 7 / / 7/П 7 ,
2 4 8

---

to ‘g ‘onlarining balandliklari m os ravishda 
115, 83 va 111 m ni tashkil etadi. Birinchi 
ikkita g id ro u z e ld a suv o m b o r i mavjud 
b o 'lib , u n d a n 0 ‘zb e k isto n , Q irg'iziston 
va Q o z o g 'is to n Respublikalari sug'orish 
tizim lariga suv olinadi.
K o n tr f o r s li t o ‘g ‘o n la r n in g ta s n if i.
U l a r b i r q a t o r b e l g i l a r g a k o ' r a
tasniflanadi:
— 
bosimli yopm alar turiga ko'ra:
1) 
massiv kallakli yoki m assiv kontrforsli 
(4.26-ti rasm ); 2) k o 'p arkali kontrfors 
(4 .2 6 -6 rasm ); 3) yassi y o p m a li (4.26-g, 
e
rasm).
— 
suv о ‘tkazish usuliga ко ‘ra:
1) 
usti­
dan suv o'tkazm aydigan
( 4 .2 6 - a , 
b, d
rasm ); 2) 
ustidan suv o'tkazadigan
(4 .26- 
e
rasm );
— 
kontrfors konstruksiyasiga ko'ra:
1) y a x lit k o n t r f o r s l a r ( 4 . 2 7 - a r a s m ) ;
2) ichi b o 's h ko n trfo rslar (4 .2 7 -6 rasm);
3) t e s h i k k o n t r f o r s l a r ( 4 . 2 7 - ^ ra s m ) ;
4) massiv ko n trfo rslar (4 .2 7 -e rasm);
— 
m a te ria lig a k o 'r a ,
k o n t r f o r s l i
t o 'g 'o n l a r betonli, te m ir-b e to n li, p o'latli, 
g 'i s h t d a n terilgan va aralash (k o m b in atsiy alash g an ) b o 'lis h i m u m k in . A s o ­
s a n , kontrforsli t o 'g ' o n l a r b e to n va t e m i r - b e t o n d a n b a rp o etiladi;
— 
balandligi bo'yicha
kontrforsli t o 'g ' o n l a r past, o 'r t a va balan d bo 'lad i.
K ontrforsli t o 'g 'o n l a r n i q u rish u larn in g balandligi va konstruksiyasiga
b og'liq b o 'lg a n b e to n va te m ir - b e to n ishlarining hajm i jih a tid a n gravitatsion 
to 'g 'o n la r g a n isb atan a n c h a a rz o n g a tushadi. L ekin q olip va te m ir - b e to n li 
k o n stru k siy a la m i tayyorlash hisobiga kontroforsli t o ' g ' o n 1 m 3 ning narxi 
g ravitatsion to 'g 'o n l a r g a n isb atan 5 — 10 % q i m m a t b o 'la d i. K ontrforsli 
t o ' g ' o n l a r n i q u r i s h u c h u n t e m i r - b e t o n d a n f o y d a l a n i s h b u t u r d a g i
t o 'g 'o n l a r n i n g tarqalishiga keng y o 'l o c h ib berdi.
M a ssiv k o n trfo rsli t o ‘g ‘o n la r. Bu tu rdagi t o 'g ' o n l a r bir q a t o r parallel 
tu rg a n k o n trfo rslard an tashkil topib, bosimli to m o n i qalinlashgan — kallakli 
va ular b ir-biri b ilan zich joylashib, yuqori b i e f t o m o n i d a n suv o ' t k a z ­
m ay d ig an u m u m i y y o p m a n i tashkil qiladi (4 .2 8 -ra sm ).
K o n trfo rsla rn in g joylashuviga k o 'r a , t o 'g ' o n l a r yakka kontrforsli (4 .29- 
a,
6, 
d
rasm ) va q o 's h a l o q kontrforsli ( 4 . 2 9 - e , / r a s m ) bo 'lad i.
Q o 's h a l o q k o n t r f o r s la r n in g q o 'l l a n i s h i c h o k l a r s o n i n i k a m a y tir a d i, 
b o 'y l a m a y o 'n a lis h d a ko n stru k siy an in g bikirligi o rta d i, b a ’zi bir h o la tla rd a
b o 'y l a m a egilishni y o 'q o ta d i.