0 ‘rta va yuqori bosim li t o ‘g lo n la rn in g zam in la ri q a n d a y
g ru n tla r d a n
tashkil to p g a n b o ‘lm asin, ularning qiyaliklari ustuvorligini h iso b lar asosida
tekshirib qurilishi shart. Z a m in la ri kuchsiz t u p r o q la r d a n tashkil to p g a n
t o ‘g ‘o n l a m i n g balandligi 10 m d a n ortiq b o ‘lgandagina, u larn in g qiyaliklari
ustuvorligi tekshirib k o ‘riladi. T o ‘g ‘o n n in g balandligi
o rtg a n sari u la rn in g
qiyaliklari y otiq ro q olinadi. Past bosimli t o ‘g ‘o n la rd a doim iy, o ‘rta va y uqori
bosim li t o ‘g ‘o n la r d a o 'z g a r u v c h a n qiyaliklar qabul qilinadi.
B e rm a la r. T o 'g ' o n q o p la m a la rin in g holatini kuzatish, ularni t a ’m irlash
h a m d a t o ' g ' o n tagining kengligi (filtratsiya y o ‘li)ni oshirish m a q s a d id a
b e r m a la r q uriladi (4 .5-rasm ).
4.5-rasm.
B erm alarning to ‘g ‘on qiyaliklarida joylashuvi:
1 —
k u v e t;
2 —
s u v n i c h i q a r i b ta s h lo v c h i n o v ;
3 —
y u q o r i
q iy a lik q o p l a m a s i;
4 —
p a s tk i q iy a lik q o p l a m a s i; 5 — b e r m a .
Y uqori qiyalikka b e rm a la r qurilish s h a ro itla rid a n kelib c h iq q a n h o ld a
o'rnatiladi. B erm alarda qiyalikka tem ir-b e to n li plitalarni joylashtirish u c h u n
kran lar o 'r n a tila d i va p litalarni qurilish joyiga y etkazishda a v to m o b illa r
u c h u n y o ‘1 vazifasini bajaradi. Yuqori qiyalikdagi b erm alar q o p la m a la r u c h u n
tirgak vazifasini bajaradi.
Pastki qiyalikni y o m g 'i r va q o r suvlari yuvib ketmasligi u c h u n h a r 10—
15 m d a n keyin kengligi 2 —3 m , z a r u r b o 'lg a n h o lla rd a kengligi 6 m g a c h a
b e r m a la r quriladi. B e rm a n in g ichki t o m o n i d a n y o m g 'ir
yoki q o r suvlarini
tu tib qoladigan h a m d a ularn i t o 'g ' o n n i n g u m u m iy drenaj yo'llariga tushirib
yu b o ra d ig a n kuvetlar quriladi.
Suv o m b o r i hisobiy statik s a th id a n t o ' g ' o n tep a sig a c h a b o 'lg a n m a so fa
quyidagi fo r m u la d a n a n iq la n a d i (4 .6-rasm ):
4 . 1 . 6 . T o ‘g ‘o n t e p a s i s a t h b elgisini a n i q la s h
d = A h + h H + a,
215
(4.1)
■ish
b)
4.6-rasm.
To‘g‘on tepasi yer belgisini aniqlash sxemasi:
a
— parapetsiz;
b —
parapetli; / —
hisobiy statik sath;
2 —
o'rtacha to'lqin chizig'i.
b u n d a , ДА — sh a m o l t a ’sirida p a y d o boMadigan toMqin balandligi, m; AH —
s h a m o l toMqinining qiyalikka urilib chiqish balandligi, m ; о — t o ‘g ‘on
balandligi b o ‘yicha zaxira, m.
Y uqo rid ag i 4 .1 -fo rm u la b o ‘yicha h iso b lar ikkita hisobiy h o la tla r u c h u n
olib boriladi:
1) N D S y er belgisidagi suv sathi va u n d a n yuqori (asosiy yuklar birikmasi
va t a ’sirlari);
2)
M D S yer belgisidagi, en g m aksim al suv sarfini o ‘tk azish n i te kshirib
k o ‘rish ( m u h i m yuk lar birikm asi va t a ’sirlari).
ДА va AH q iy m atlarin i 1.2.5. boMimdagi 1.3- va 1.4 -fo rm u la la r b o 'y i c h a
aniq lan ad i.
Buzilishlari katta talafotlar keltiradigan h a m m a sinfdagi to ‘g ‘onlar
balandligi
b o ‘yicha zaxira qiymati 0,5 m dan kichik b o ‘lmagan qiymat qabul qilinadi. Agar
shamol t o ‘lqini ta’sirida paydo b o ‘ladigan t o ‘lqin balandligi (ДА) qiymati juda
kichik b o ‘lsa, yoki shamol t o ‘lqinining qiyalikka urilib chiqish balandligi AH va
ДА qiymatlari yig‘indisi 0,5 dan kichik bo'lsa, suv sathidan to 'g 'o n tepasigacha
bo'lgan masofa uning sinfidan qat’iy nazar 0,5 m d an kam qabul qilinmaydi.
Agar t o 'g ' o n tepasida m u s ta h k a m p a r a p e t o 'rn a tils a (u n in g balandligi
k o 'p i n c h a 1,2— 1,5 m ga teng),
d
ning q iy m ati hisobiy statik suv s a th id a n
parapet yuqorisigacha bo'lgan masofa d eb hisoblanadi. U sh b u holatda t o 'g 'o n
tepasi yer belgisi M D S y e r belgisiga ten g qilib qabul qilinadi, lekin u N D S
q o 'y ilg a n 0,3 m y e r belgisidan pastd a bo'lm asligi kerak.
T o ' g ' o n te pasi yer belgisi quyidagi f o rm u la la rd a n aniqlaniladi.
V T T S = V N D S +
Download
Do'stlaringiz bilan baham: 
