Gidrotexnika quríLÍslarí” páninen laboratoriya jumisların orınlaw boyınsha metodikalíq kórsetpe

Eksperiment nátiyjelerine islew beriw
1. Gidrodinamika torın (setka) tolıq qurıw ushın ekvipotenciallardan tısqarı, aǵıs sızıqlarında qurıw kerek. Aǵıs sızıqların EGDU ásbabında yamasa grafik usılında qurıw múmkin. EGDU ásbabında qurıw ushın shina Sh₁ qurılıs jer astı konturına (U=100%) shina Sh₂ (0%) suw ótkizbeytuǵın qatlamına jalǵanadı hám eksperiment joqarıdaǵı sıyaqlı tákirarlanadı.
Ámelde jer astı konturı forması, quramalı bolsa bunı ámelge asırıw qıyın bolıwı múmkin. Usınıń sebepinen ádetde aǵıs sızıqları grafik usılda qurıladı.
Grafik usılına ekvipotentsiallar hám aǵıs sızıqlarınıń óz-ara perpendikulyarlıǵı tiykar etip alınǵan. Bunda iymek sızıqlı kvadratlardıń ortasındaǵı ólshemleri óz-ara teń bolıwı kerek.
l_i = S_i
Birinshi aǵıs sızıǵı qurılıstıń jer astı konturı, aqırǵısı suw ótkizbeytuǵın qatlam bolıp tabıladı. Aǵıs sızıqları hám ekvipotentsiallar tegis hám úzliksiz sızıqlar ekenligine itibar beriw zárúr. Eki qońsılas aǵıs sızıqları arasındaǵı maydanǵa aǵıs lentasi eki ekvipotentsiallar arasındaǵı maydanǵa basım qamarı dep ataladı.
2. Qurılıs gorizontal elementlerine tásir qılıp atırǵan filtraciya basımı epyurasın qurıw ushın, tásir qılıp atırǵan basımdı H=H₁-H₂ joqarıda saqlaw shárti menen tegislik sızıǵı ótkeriledi. Ekvipotenciallardıń jer astı konturı menen kesilisken ornınan perpendikulyar túrde, tegislik sızıǵı tóbesine basımnıń absolyut mánisleri (0,2H, 0,4H…1H) masshtabda qóyıladı hám payda bolǵan tochkalar tegis birlestiriledi. Vertikal elementler (tis, shpunt) ámeldegi tochkalarda epyurada sekiriw bolıwın esten shiǵarmawı kerek (tájiriybelerden vertikal elementler, gorizontal elementlerge salıstırǵanda 2…3 ese kóp filtraciya basımın sóndiriwi tastıyıqlanǵan) (1.3.-súwret).
3. Salıstırma filtraciya sarpın anıqlaw, grafoanalitikalıq yamasa elektriklik usıllar menen orınlawǵa boladı. Grafoanalitikalıq usıl tómendegishe atqarıladı. Esaplı basım remeni retinde tuwrıraǵı ekvipotencial aralıǵı belgilenedi (1.3-súwret 0,4H hám 0,5H).
Saylanǵan basım remeninde gidrodinamikalıq torınıń hár bir kvadratındaǵı sarp lentası keńligi S_i hám basım remeni keńligi l_i, sızılmadan olshenedi.
Lenta salıstırma sarpı tómendegi formuladan anıqlanadı:
(1.5) m²/sut
Bul jerde: - filtraciya aǵımı gradienti; - filtraciya basımınıń bir basım remeni sheńberinde joǵatılıwı; П - basım qamarları sanı; H - basım (napor), m; K – tiykar gruntı filtraciya koeffitsenti, m/sut; - salıstırma lenta maydanı (aǵımnıń 1 m keńligine tuwrı keletuǵın), m;
Esap kitaplar keste formasında alıp barıladı (qosımsha ).
Filtraciya sarpı tómendegi formuladan anıqlanadı.
m³/sut (1.6)
bu jerde B - qurılıs keńligi, m.

1.3.-súwret. Gidrodinamika torı. 1 - Filtraciya basımı epyurası, Ishıǵ - shıǵıw gradientları, ql - filtratcya sarpı.

Elektriklik usılında filtraciya sarpı tómendegi formuladan anıqlanadı.

Q_f =K H p i B/U m³/sut (1.7)
Bul jerde: p -elektr ótkeriwshi qaǵazdıń 1 m² salıstırma qarsılıǵı, Om; I - modeldegi tok kúshi, A; U - maksimal hám minimal basımlı maydandı modellestirip atırǵan shinalar arasındaǵı kúshleniw, B;
4. Filtraciya aǵımınıń tómengi byefqa shıǵıw ornındaǵı grunttıń filtraciyaǵa qarsı bekkemligi, shıǵıw gradienti I_shiǵ menen normativ gradientti I_nor salıstırıp kóriw arqalı anıqlanadı;
I_shıǵnor (1.8)
Bul jerde: ∆I_shıǵ - filtraciya aǵımın tómengi byefta shıǵıw zonasındaǵı basım remeni keńligi, m. Esaplar keste formasında (qosımsha) alıp barıladı hám ol tiykarında shıǵıw gradientları epyurası qurıladı.
5. Laboratoriya jumısın rásmiylestiriw.
Labaratoriya jumısı tapsırma blankasında orınlanadı. Rásmiylestirilgen halda oqıtıwshı aldında qorǵaw qılınadı hám studenttiń reytingi anıqlanadı.