Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

Yer  qiyofasi.  Yerning  tuzilishi,  taraqqiyoti  to‘g‘risida  bir  qancha
afsonalar  mavjud.  Inson  yer  yuzida  paydo  bo‘libdiki,  uning  shakli,
tuzilishi,  chegarasi  bilan  doim  qiziqib  kelgan.  Ba’zi  odamlar  Yer  —
atrofi  o‘rab  olingan  bir  bino,  deb  faraz  qilgan  bo‘lsalar,  ba’zilari
dunyoning chegarasi qandaydir tog‘lar orasida yoki o‘rmonning tamom
bo‘lishida, dengizlarning chetida, deb tushunganlar.
Kishilik jamiyatining tarixiy taraqqiyoti davomida, kishilarning Yer
tuzilishi, chegara va shakli to‘g‘risidagi fikrlari o‘zgarib, endilikda ular
Yerni jism, deb faraz qila boshlaganlar. Hozirgi vaqtda esa, Yer shar-
simon shaklda, ya’ni qutb o‘qi ekvator o‘qidan taxminan 21 km qisqa,
degan xulosaga kelingan. Lekin bu Yer yuzi sip-silliq, degan gap emas.
Yoinki  boshqacha  qilib  aytganimizda,  Yer  yuzida  baland  tog‘lar  va
chuqur okeanlar mavjuddirki, bu tog‘lar bilan okeanlar orasidagi farq
19—20 km ga boradi (3.2-rasm).
1 
M. Shermatov.  Yer  va  Oy  tog‘  jinslari.  —  Toshkent,  «Fan»,  1976,  59-bet.
3.2-rasm.  Gipografik  egri  chiziq  (K.O.  Langedan).

---

4 7
3.3-rasm.  Yer  geosferalari  va
ularning  miqdoriy  qiymatlari
(F.Yu.Zigel  bo‘yicha):
1