Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari


 GIDROGEOLOGIYA VA INJENERLIK



Download 5,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/295
Sana30.12.2021
Hajmi5,78 Mb.
#90191
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   295
Bog'liq
Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari (M.Shermatov)

2.3. GIDROGEOLOGIYA VA INJENERLIK
GEOLOGIYASI FANLARINING XALQ XO‘JALIGINI
RIVOJLANTIRISHDAGI AHAMIYATI
Odamlarning injenerlik va xo‘jalik faoliyatlari oqibatida tabiiy muhit
komponentlari: yer sathining tuzilishi, tog‘ jinslari, yer osti va yer usti
suvlari, tuproq va bu muhitda yashovchi organik mavjudotlar (o‘simlik
va hayvonot dunyosi) nihoyatda sezilarli darajada o‘zgarib bormoqda
1
.
U yoki bu ko‘rinishdagi texnogen jarayonlar va hodisalar (zaxlash,
botqoqlanish,  sho‘rlanish,  cho‘kish,  surilish,  qulash  va  h.k.)  vujudga
kelmoqda va rivojlanmoqda.
Ma’lumki, planetamiz aholisi tezlik bilan o‘smoqda (2.10-rasm). Agar
yer yuzida yashovchi aholining soni 1800-yilda 1 mlrd kishi bo‘lgan bo‘lsa,
1900-yilda 1,65 mlrd, 2000-yilda 6 mlrdga yaqin kishiga yetgan. Jum-
ladan, respublikamizda 1957-yili 8,7 mln aholi yashagan bo‘lsa, 1997-
yilda 23 mln kishiga
2
, 2002-yilda esa 25 mln kishiga yetgan. Shu bilan
birga aholi zich yashaydigan shaharlar soni ham oshib bormoqda. Agarda
respublikamizda 1959-yilda 103 shahar mavjud bo‘lgan bo‘lsa, ularning
soni 1996-yilga kelib 120 taga yetgan. M. Yangiboyevning (1997) ma’lu-
motiga  ko‘ra  faqat  Qashqadaryo  viloyatidagina  shaharlar  soni  bu  vaqt
mobaynida 6 tadan 17 taga, aholi soni esa 67 mingdan 483 mingga yetgan.
Aholi sonining oshishi bilan, shaharlarning maydoni, imoratlarning
qavatliligi, turli-tuman injenerlik inshootlar, ularning ishlash rejimi ham
o‘zgargan. Sug‘orish va boshqa kommunikatsiya sistemalaridan noto‘g‘ri
foydalanish oqibatida  yer osti suvlarining  sathi yildan  yilga ko‘tarilib
bormoqda. N. G‘. Mavlonov va I. B. Petruxinalarning yozishicha
3
(2000),
hozirgi  kunda  Toshkent  shahrining  50  %  hududi  zaxlash  jarayoniga
uchragan.  Bu  yerlarda  yer  osti  grunt  suvlarining  sathi  yer  yuzasidan

E. V. Qodirov,  M. Sh. Shermatov  va  boshqalar.  Tabiiy  muhitni  muhofazalashning
geoekologik asoslari.  — Toshkent,  «O‘zbekiston», 1999,  158-b.

M. Yangiboyev. Tabiiy va iqtisodiy  resurslardan foydalanishda ekologik masalalar.
O‘zbekiston  geografiya jamiyati  axboroti, 18-tom, 2-qism, 1997, 74—77-b.

Ìàâëÿíîâ  Í.Ã.,  Ïåòðóõèíà  È.À.  Ãåîýêîëîãè÷åñêèå  ïðîáëåìû  ã. Òàøêåíòà.
Ïðîáëåìû èíæåíåðíîé  ãåîëîãèè è îöåíêè ñåéñìè÷åñêîé  îïàñíîñòè. Ìàòåðèàëû
êîíôåðåíöèè ïîñâÿùåííîé 90-ëåòèþ àêàäåìèêà Ã.À. Ìàâëÿíîâà. — Òàøêåíò. ÃÃÏ
«Óçáåêãèäðîãåîëîãèÿ», 2000,  ñ. 106—118.


3 7
2
.1
0
-
ra
sm

P
la
n
e
ta
m
iz
 
a
h
o
li
si
n
in
g
 
o
‘s
is
h
 
d
a
ra
ja
si
n

k
o
‘r
sa
-
tu
v
c
h

c
h
iz
m
a
 
(A
Q
S
H
 
il
m
iy
 
g
e
o
g
ra
fi
y
a
 
ja
m
iy
a
ti
 
v
a
 
m
il
li
y
g
e
o
g
ra
fi
y
a
 j
u
rn
a
li
 m
a
’l
u
m
o
ti
d
a
n
 (
1
9
8
8

so
d
d
a
la
sh
ti
ri
b
 o
li
n
d
i*
)
1

Download 5,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   295




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish