Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

G‘.O.Mavlonov
(1910—1988).
3—M.Sh. Shermatov

---

3 4
Davlat texnika universiteti) tugatib, ishlab
chiqarishga «Sredazgiprovodxlopok»  insti-
tutiga ishga kelgan vaqtidan boshlab O‘zbe-
kiston hududida  tarqalgan lyoss  va lyossi-
mon jinslarning xossa va xususiyatlarini va
ana  shu  jinslar  tarqalgan  maydonlardagi
geologik,  injenerlik-geologik  hodisa  va
jarayonlarni  o‘rganish  ishlarini  boshlab
yubordi. 1940-yillarga kelib, bu ishini butun
Markaziy  Osiyo  miqyosida  davom  ettirdi.
Shu bilan birga G‘ O. Mavlonov O‘zbekiston
yer  osti  suvlarini,  ayniqsa,  yer  osti  shifo-
baxsh suvlarini o‘rganishda hamda seysmo-
logiyaga oid katta ishlar qildi. G‘. O. Mav-
lonov 300 dan ortiq asarlar yozgan bo‘lib,
bu asarlari ichida eng yiriklari — 1958-yili bosilib chiqqan «O‘rta Osi-
yoning sharqiy va markaziy qismlari lyoss va lyossimon jinslari va ular-
ning injener-geologik xossalari»,  1963-yili S. M. Mirzayev, A. I. Islo-
movlar bilan birgalikda yaratgan «Toshkent oldi rayoni yer osti suvlari
va  tog‘  jinslarining  fizik-mexanik  xossalari»,  1971-yili  bir  guruh
mutaxassislar bilan hamkorlikda yaratilgan «26 aprel Toshkent zilzilasi»,
1972-yili A. Nurmatov bilan birgalikda yozgan «Farg‘ona vodiysi to‘rt-
lamchi davr yotqiziqlari», 1972-yili A. A. Xudoyberganov va M. Sh. Sher-
matovlar bilan birgalikda yozgan «Chirchiq shahri injener-geologik sha-
roiti»,  1974-yili  bir  guruh  shogirdlari  bilan  yozgan  «O‘rta  Osiyoning
regional  injenerlik  geologiyasi»  monografiyalarini,  1985-yili  yozgan
«Seysmoaktiv hududlarning yer osti qismini o‘zlashtirishning effektiv-
ligi» asarlarini ko‘rsatish mumkin.
1964-yildan boshlab G‘. O. Mavlonov injenerlik geologiyasi fanini
seysmologiya fani bilan, ya’ni zilzila  masalalari bilan  bog‘lash ustida
ishladi. Bu borada uning A. I. Islomov, S. M. Qosimovlar bilan 1969-
yili  yozgan  «O‘zbekiston  hududida  seysmik  intensivlikning  injener-
geologik sharoitga qarab o‘zgarishi» nomli ishi katta ahamiyatga ega.
U  1973-yili  Toshkent  va  Moskva  olimlari  bilan  hamkorlikdagi  «Yer
osti  suvlarining  kimyoviy  tarkibini  yer  qimirlash  vaqtidagi  o‘zgarish
hodisasi»  nomli  dunyo  ahamiyatiga  ega  bo‘lgan  kashfiyotning  ham
muallifidir.
O‘zbekistonda gidrogeologiya fanining, jumladan, regional gidroge-
ologiya, gidrogeokimyo, injenerlik gidrogeologiyasi, gidrogeoseysmo-
logiya, meliorativ gidrogeologiya sohalarining rivojlanishida N. A. Ke-
nesarin  va  M. M. Krilova,  N. N. Xojiboyev,  A. N. Sultonxo‘jayev,
A. S. Xasanov,  S. M. Mirzayev,  U. U. Umarov  xizmatlari  katta.  Ular
o‘zlarining  yirik  ishlari  bilan  gidrogeologiya  faniga  katta  hissa
2.9-rasm.