Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

20.4. SHAXTA VA KARYERLARNI SUV BOSISHDAN SAQLASH
UCHUN KO‘RILADIGAN CHORA VA TADBIRLAR
Qattiq qazilma boyliklarni qazib olish ularning turlariga, yotish hola-
tiga, tarqalish chuqurligiga, zaxiralarining ko‘p-ozligiga hamda qazilma
boyliklar tarqalgan maydonning geologik, geologo-tektonik, gidrogeo-
logik, geomorfologik holatiga, tog‘ jinslarining fizik, fizik-mexanik, suvli
xossa va xususiyatlariga qarab,  yuqorida ko‘rsatib o‘tilganidek, ochiq
— karyerlar yoki yopiq  — shaxtalar  qurish usulida  amalga oshiriladi.
Hozirgi vaqtda karyerlarni yer yuzasiga nisbatan bo‘lgan chuqurligi 400—
500  m  dan  ham  oshib  ketganligi  ma’lum.  Karyerlarni  yer  yuzasiga
nisbatan  chuqurligi  oshib  borishi  bilan  ularni  suv  bosishi  asosan  ikki
sababga ko‘ra yuz berishi mumkin. 
Birinchi sabab — karyerga yerning
ustki qismidan atmosfera yog‘in suvlari hamda yer usti suv manbalari-
dan  (daryo,  suv  ombori,  kanallar  va  b.)  suvni  oqib  kirishi.