Gidrogeologiya va injenerlik geologiyasi asoslari

KONLARNI  SUV  BOSISHIGA  TA’SIR  ETUVCHI
ENG  ASOSIY  OMILLAR
Tabiiy omillar 
Tabiiy bo‘lmagan — texnogen omillar 
1. Atmosfera yog‘inlari 
1. Kon maydoniga yaqin bo‘lgan suv 
omborlari, kanallar 
2. Kon maydonining relyef tuzilishi 
2. Kon maydonida mavjud bo‘lgan 
tashlandiq quduqlar, shaxtalar va h.k. 
3. Kon maydonining geologik, tektonik 
sharoiti 
3. Kon maydonida ishlovchi mexanizmlar 
4. Kon maydonidagi mavjud yer osti 
suvlari, ularning tarqalish, yotish holati 
4. Kon maydoni yer sath tuzilishining 
buzilishi 
5. Kon maydonidagi mavjud tabiiy yer usti 
suv manbalari (daryolar, ko‘llar va b.) 
5. Ekspluatatsiya jarayonida yer osti suv 
oqimi yo‘nalishiga bo‘lgan ta’sir 
6. Kon maydonidagi mavjud geologik 
jarayonlar (karst bo‘shliqlari, yoriqlar, 
ularning suvliligi) 
 
 
Shuningdek, kon maydonidagi mavjud tashlandiq quduqlarni, ular
kesib o‘tgan yer osti suv gorizontallarini hisobga olmaslik va shaxtalar
qazish  jarayonida  ana  shu  quduqlarga  ro‘para  kelib  qolish  shaxtaga
birdaniga yer osti suv gorizontallaridan suv oqib kirishiga olib kelishi
ham mumkin.
Konlar o‘z maydonining suvliligi yoki yer osti suviga serobligi bilan
bir-birlaridan  ajralib  turadi.  Shuning  uchun  amaliyotda  konlarning
suvliligini baholashda «Konlarning suvlilik koeffitsiyenti» qo‘llaniladi. U
quyidagi formula orqali xarakterlanadi (20.2-jadval):

s
qb
s
Q
Q
K
,
bu yerda: K
s
 — konlarning suvlilik koeffitsiyenti;
Q
s
  —  kon  maydonidan  nasoslar  orqali  yer  sathiga  so‘rib
chiqarib turiladigan suv miqdori, m
3
;
Q
qb
 — kon maydonidan ma’lum vaqt mobaynida (bir yilda)
qazib chiqarilayotgan qazilma boylik miqdori, tonna.
Demak,  konlarning  suvlilik  koeffitsiyenti  deganda,  ma’lum  vaqt
davomida  (yil)  kon  maydonidan  nasoslar  orqali  yer  yuzasiga  so‘rib
chiqarilgan suv miqdorining, shu vaqt mobaynida kondan qazib olin-

---

2 6 8
gan qazilma boyliklar miqdoriga bo‘lgan nisbati tushuniladi. Bu nisbat
qancha  katta bo‘lsa,  qazib olinayotgan  boylik qiymati ham  shuncha
katta bo‘ladi.
20.2-jadval