Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
 

---

 
124 
Tok transformatorlari va rele chulg’amlarining toʻliq yulduz sxemasi 
boʻyicha ulanishi 
 
Bu  sxemada  tok  transformatorlari  xamma  fazalarga  oʻrnatiladi.  Tok 
transformatorlarining  ikkilamchi  chulg’amlari  va  relening  chulg’amlari  yulduz 
koʻrinishida  ulanadi  va  ularning  nol  nuqtalari,  nolinchi  liniya  deb  ataluvchi  sim 
bilan ulanadi. 
Nol  nuqtaga  tok  transformatorlarining  bir 
xil nomli chiqishlari ulanadi. 
Normal  holat  va  uch  fazali  qisqa 
tutashuvlarda.  KA
1
,  KA
2
  va  KA
3
  relelardan  faza 
toklari oqadi. 
Nol  liniya  simidan  esa  ularning  geometrik 
yig’indisi oqadi: 
 
)
(
.
.
C
B
A
С
Т
Н
I
I
I
I







    
 
(5.6) 
0
.
.
I
I
С
Т
Н

 simmetrik rejimida nolga teng boʻladi. (5.8-a - rasm) 
Ikki  fazali  q.t.  da  q.t.  toki  ikkita  shikastlangan  fazalarga  ulangan  tok 
transformatorlari va ularga mos keluvchi relelardan oqib oʻtadi.  
 
 
5.8-rasm. Qisqa tutashuv turlari va toklarning vektor diagrammasi: 
a-3 fazali, b-2 fazali, d-1 fazali q.t. 
5.7-  rasm.  Ток  transformatorlari  va 
rele  chulg’amlarining  to’liq  yulduz 
sxemasi 

---

 
125 
5.9-rasm. Nol ketma-ketlik filtr 
sxemasi 
Shikastlanmagan fazadan tok oqmaydi. 
Kirxgof  qonuniga  asosan  tugundagi  toklar  yig’indisi  nolga  teng,  shuning 
uchun 
0


B
A
I
I


,  bu  yerda 
B
C
I
I


.  Buni  hisobga  olgan  holda  vektor 
diagrammada  I
V
+I
S
=0.  I
V
  va  I
C
  toklar  bir-birlaridan  180
0
  gradusga  burilgan  holda 
koʻrsatilgan (5.8- b - rasm). 
Shuning  uchun  nol  simga  ulangan  KA
4
  rele  fazalararo  q.t.ga  ta’sir  javob 
bermaydi va bu yulduz sxemaning muxim xususiyatlaridan biridir. 
Bir  fazali  qisqa  tutashuv  paytida  birlamchi  qisqa  tutashuv  toki  faqat 
shikastlangan fazada oqadi (5.8 d- rasm). Unga mos keladigan ikkilamchi tok xam 
faqat bir reledan nol sim orqali oʻtadi.  
Koʻrib  oʻtilgan  sxemada  fazalarga  oʻrnatilgan  relelar  xamma  tur  qisqa 
tutashuvlarga ta’sir javob beradi, nol simdagi rele esa faqat yer orqali boʻlgan qisqa 
tutashuvlarga ta’sir javob beradi. 
Yulduz  sxema  boʻyicha  ulanish  xamma  tur  qisqa  tutashuvlarga  oʻrnatilgan 
himoyalarda qoʻllaniladi. Reledagi tok fazadagi tokka teng. Shuning uchun sxema 
koeffitsiyenti K
cx
=1. 
 
 
 
. 
 
 
 
Yulduz  sxemasi  boʻyicha  tokning  nol  ketma-ketlik  filtriga  ulash  mumkin. 
(5.10-rasm) Toʻg’ri va teskari ketma-ketlik toklari nol simdan oʻtmaydi, chunki bu 
sxemadagi vektorlarining yig’indisi nolga teng. 

---

 
126 
 
Nol  ketma-ketlik  toklari  faza  boʻyicha  mos  keladilar  va  shuning  uchun  nol 
simda bu tokning uch barobar qiymati oqadi I
N.T.S
.=3I
0