Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
 
 
 

---

 
123 
5.5. Tok transformatorlarning ikkilamchi chulg’amlari va relelarning ulanish 
sxemalari 
Tipik sxemalar va ularning taxlili 
 
Releli  himoya  qurilmalarining  liniya  toki  bilan  ta’minlanishi  quyida 
keltirilgan  tok  transformatorlari  va  rele  chulg’amlarini  ulashning  tipik  ulanish 
sxemalari asosida amalga oshiriladi. Har bir keltirilgan sxemadagi relening ishlashi 
va  xatti-harakati  normal  va  nonormal  holatlarida  ikkilamchi  zanjirdagi  tokning 
tarqalish  harakteriga  bog’liq.  Sxemalarda  tokning  tarqalishini  aniqlash  uchun 
avvalambor  koʻrilayotgan  qisqa  tutashuvda  birlamchi  toklarning  haqiqiy 
qiymatlarining  musbat  yoʻnalishlari  koʻrsatiladi,  keyin  esa  har  bir  tok 
transformatorlaridagi toklar yoʻnalishining koʻrsatgichlari (strelkalari) chiziladi, bu 
yoʻnalish  koʻrsatgichlari  birlamchi  tokning  oʻtishiga  bog’liq.  Eng  oxirida  tok 
transformatori  ikkilamchi  tokining  oʻtish  yoʻli  koʻrsatiladi.  Agar  sxemaning  biror 
elementida  (oʻtkazgich  va  rele chulg’amida) har xil fazalarning  ikkilamchi  toklari 
qoʻshilayotgan  yoki  ayrilayotgan  boʻlsa,  bunda  natijaviy  elementdagi  tok  fazaviy 
siljishlarini  hisobga  olgan  holda  mos  keluvchi  faza  toklarining  vektorlarini 
geometrik qoʻshish yoki ayirish natijasida topiladi. 
Har bir sxema uchun reledagi tok I
R
 ning fazadagi tok I
F
 ga nisbatini topish 
mumkin. Bu nisbat sxema koeffitsiyenti deyiladi: 
 
,
F
R
S
I
I
K

   
 
 
 
 
(5.5) 
 
Bu  koeffitsiyent  himoyani  sezgirligini  baholashda  va  ustavka  toklarini 
hisoblashda ishlatiladi. 
Quyida asosiy tipik sxemalardagi toklarning tarqalishi va ularning ishlatilish 
joylariga doir ma’lumotlar keltirilgan.