Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

4.5.
 
Gidroenergetik qurilmalardagi asosiy elektrotexnik uskunalarning va 
tok oʻtkazuvchi qisimlarni tanlash 
 
Har bir elektrotexnik uskunalar va oʻtkazuvchi qismlar nominal parametrlari 
boʻyicha  tanlanib,  q.t.  toklarning  ta’siriga  tekshiriladi.  Q.t.  toklarning  oʻtishi 
elektrotexnik  uskunalarning  kontaktlarida  va  oʻtkazgichlarda  elektroenergiyaning 
koʻproq isrof boʻlishiga olib keladi, bu ularning tez qizishiga sabab boʻladi. Qizish 
protsessi  izolyatsiyaning  eskirishi  bilan  buzilishini  tezlashtiradi,  kontaktlarni 
payvandlanishi  va  yonishiga,  shina  va  simlarning  mexanik  mustahkamligini 
yoʻqotishiga  va  shunga  oʻxshash  hollarga  olib  keladi.  Apparatlar  va  oʻtkazgichlar 
berilgan  hisobiy  vaqt  oraligida  q.t.  tokdan  qizib,  shikastlanmasliklari  kerak,  ya’ni 
termik chidamli boʻlishlari lozim. 
4.16 - rasm. Bir fazali moyli kuchlanish 
trasfomatorlari: 
a  –  НОМ-35  turidagi;  b  –  ЗНОМ 
turidagi;  1  –  YuK  kirgichi;  2  –  PK 
kirgichlari kutisi; 3 – bak 

---

 
97 
Q.t. 
toklarning 
oʻtishi,  shuningdek,  oʻtkazgichlar  orasida  katta 
elektrodinamik  kuchlar  hosil  boʻlishi  bilan  kuzatiladi.  Tok  oʻtkazuvchi  qismlar, 
apparatlar va  elektr mashinalar shunday  loyihalangan boʻlishi kerakki, ular q.t. da 
hosil boʻladigan kuchlar ta’siriga shikastlanmasdan chidashi, ya’ni elektrodinamik 
nuqtayi nazaridan turg’un boʻlishi lozim.