Gidroekologiya

 
Shahar chiqindi suvlarini zararsizlantirish 
 
Shahar chiqindi suvlarini tozalashning oxirgi bosqichi uni zararsizlantirishdir. Ma’lumki, 
ochiq suv havzalariga biologik usul bilan tozalangan chiqindi suvlarni tashlab bo’lmaydi, chunki 
bunday suvlarni zararsizlantirmay suv havzasiga tashlash turli yuqumli kasalliklarni tarqatish 
xavfini tug’diradi.Qorin tifi, ichburug’, sariq kasalligi va boshqalarning tarqalishiga ko’pincha 
ichimlik suvining ifloslanishi sabab bo’lgan. Tozalash inshootlarida tozalangan suv hech qachon 
yuz foiz viruslardan tozalanmaydi. 
Zararsizlantiruvchi omillardan eng ko’p ishlatiladigani xlor hisoblanadi. Xlor gaz holatida 
va xlorli ohak holida ishlatilishi mumkin. Keyingi vaqtlarda tozalash inshootlarining o’zida 
elektroliz yo’li bilan faol xlor ajratib olish masalasi yo’lga qo’yilmoqda. 
Bu har tomonlama foydali usul. Bunda xlor  miqdori xlorator yordamida aniqlanib, kerakli 
miqdorda suvga solinadi. Chiqindi suvlarning xlorlangandan  keyingi xususiyatini bilish uning 
ko’rsatkichlarini aniqlash gigiyena fanining vazifasi hisoblanadi. 
Jumladan, chiqindi suv tarkibidagi organik moddalar har qanday sharoitda ham tabiiy 
suvnikidan ko’pdir, demak bunday suvlar xlorni o’ziga ko’proq tortadi.  Demak, chiqindi suvlarni 
zararsizlantirish uchun ko’proq xlor sarflanadi. 
Chiqindi suvlar uchun belgilangan xlor normasi 10 mg, mexanik yo’l bilan tozalangan 
suvlar uchun 30 mg. Suv zararsiz holatga o’tishi uchun xlor bilan yaxshilab aralashishi kerak, 
buning uchun 30 minut vaqt ketadi. Buning uchun tozalash inshootlariga aralashtirgich qurilma 
o’rnatiladi. 
Suv xlorlangandan so’ng sistemali ravishda laboratoriyada qoldiq xlor aniqlanishi kerak. 
Qoldiq xlorning ruxsat etiladigan normasi bir litr suvga 1,5 mg. Vaqti-vaqti bilan suvning 
bakteriologik holati tekshirib turiladi. 
S.N.Cherkinskiy va A.V.Kulikovlarning fikricha, 
suvning kolindeksi 1000 dan oshmasligi kerak. Masalan, Kojuxovskiy tozalash inshootida 
tozalangan chiqindi suvni xlorlash oqibatida 1 ml. suvdagi ichak tayoqchalari soni 10-60 atrofida 
bo’lgan.