Gidroekologiya

Biologik filtr tasviri. 
1-dozalovchi bak; 2-sifon; 3-bosim sochiladigan suv; 4-katta bosh truba; 5-suvni tarqatish 
uchun truba; 6-sementdan ishlangan tarnov; 7-havo kiradigan yo’l; 8-shlakli filtr; 9-tozalangan 
suv oqishi uchun nay. 
 
Filtrlovchi materiallar chiqindi suv tarkibidagi moddalarni shimib, mikrob pardasini hosil 
qiladi. Parda yuzasidagi millionlab bakteriyalar organik moddalar bilan oziqlanib juda tezlik bilan 
ko’payadi. Filtrlovchi materialdagi zarrachalarning hammasi parda bilan qoplanadi, bu pardalar 
chiqindi suvlarni tozalashda katta ahamiyatga ega. Biofiltrlardan asosan yozning issiq kunlarida 
foydalaniladi. 
Filtr material orasidagi havo tozalash jarayonining aerob sharoitda borishini ta’minlaydi, 
oksidlanish jarayonini kuchaytiradi. Suv filtrning yuqori tomonidan pastga oqib tushib o’z yo’lida 
bakteriali parda va havo bilan uchrashadi. 
Suvning tozalanishi ikki bosqichda o’tadi. Chiqindi suv tarkibidagi erigan va kolloid holdagi 
organik moddalar mikrob pardasi orqali shimiladi, keyin esa ularning mineralizatsiya va 
nitrifikatsiya jarayoni jadal holatda o’tadi. Bu jarayon  tuproqdagiga nisbatan ancha jadal o’tadi, 
suvning tozalanishi 2-3 soatda tugaydi. Har bir odamdan bir kecha-kunduzda ajraladigan chiqindini 
oksidlash uchun 30-50 gramm oksigen kerak bo’ladi. 
Odatda, biologik pardaning oksidlash kuchi 1 m
3
 filtr material uchun o’rtacha 1 sutkada 200 
grammga teng, iqlim sharoitiga qarab bu ko’rsatkich 150 dan 300 grammgacha o’zgarishi mumkin.  
Biofiltrning tozalash jarayoniga iqlim sharoiti juda katta ta’sir ko’rsatadi. Havo harorati 6
°S 
bo’lganda chiqindi suvning tozalanish tezligi ancha pasayadi. Ammo, nitrifikatsiya jarayoni tufayli 
filtr o’z ishini davom ettirishi mumkin. 
 O’rtacha havosi 3
°S ga teng bo’lgan joylarda biofiltrlar berk binolarga quriladi. 

---

 
87 
Filtrlar suv bilan me’yorida ta’minlanib turilsa, filtr material suvga to’lib qolmaydi va 
ishdan chiqmaydi. Filtr materiallariga chiqindi suv bir xilda taqsimlanishi kerak, aks holda filtr 
ishdan chiqishi mumkin. 
Biofiltrlarning oksidlanish jarayonini kuchaytirish maqsadida uni majburan ishlatish uning 
kuchini yanada oshiradi. 
Biofiltrni sun’iy ravishda shamollatish, filtr qavatlarini 2-4 metrga yetkazish mumkin, 
oralari sim to’r bilan ajratiladi.