Gidroekologiya

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
V.4. NEYSTON, PLEYSTON VA NEKTON GURUHLARI. 
    
Daryo suvlarining yuzasida neytson (suv yuzasida parda hosil qiluvchi) organizmlar 
uchramaydi. Bunga asosiy sabab suvning doimiy harakati to’lqinlari suv sathini o’zgarib turishi 
sabab bo’ladi.Daryoni   sekin oqadigan qo’ltiqlarida suv yuzasidan suzib yuruvchi o’simliklar  sekin 
oqadigan qo’ltiqlarida suv yuzasida suzib yuruvchi o’simliklar uchraydi. Ular tanasining bir qismi 
suv yuzasida bo’lib quyosh nuridan to’la foydalanadilar. Bunday suzib yuruvchi o’zimliklarni 
pleyston suzuvchi deb ataladi. Bu guruhga mayda hayvonlardan suvo’lchovchi aylanuvchi 
sakrovchi qo’ng’izlar ham misol bo’ladi.  
Amazonka daryosi ancha tinch oqadi. Chuqurligi 10 m. dan ortiq uni qirg’oqlaridan 100-150  
m.  narida suv yuzasida suzib yuruvchi o’tloqzorlar uchraydi. Unda grekcha shamak va ularga 
qo’shilib giasint va suv pisasi kabilar o’sadi. Suzuvchi o’tloqzorlar ularni atrfoi turli organimzlarga 
boy va ningdan ortiq mayda hayvonlar uchraydi.  

---

 
55 
Daryolar nekton guruhiga kiruvchi hayvonlarga boydir. Ularga sut emizuvchilar toshbaqalar 
ilonlar va baliqlar kiradi. Turli daryolarda ularni tarkibi turlar soni va miqdori har xildir. “Suzib 
yuruvchi” o’tloqzorlarda qatnas+ohuvchi gulli o’simliklar o’ramlari orasida yirtqich piranya balig’i 
ko’p uchraydi. Amazonkaning asosiy o’zang oqimida daryo delfini (inia) uchraydi. Tropik  zona 
daryolarida delfinlarni 3 turi bor ya’ni janubiy amerika daryolarida laptad delfini, hindistonni ganga 
daryosida  ganga  delfini va xitoyni yanszi daryosi etaklarida xitoy delfini yashaydi. Bu sut 
emizuvchi hayvonlar loyqa suvlarda faqat eshitish organlari orqali orientatsiya qiladilar. Tropik 
daryolarda yuzlab baliq turlari mavjuddir. Masalan faqat laqqa baliq turkumining yuzdan ortiq turi 
mavjuddir. Pirullinalar doimo suvning yuzasida yashasa neon baliqlari qora daryolargagina xosdir.  
Yevropa, Sibir, Kavkaz va O’rta Osiyo daryolari ham o’ziga xos nekton guruhiga kiruvchi 
organizmlarga boydir. Masalan,  ladoga ko’lining tyuleni shu ko’lga qo’yiladigan daryolarga 
chiqadi. Shu hududdagi daryolarning o’ziga xos hayvonlari bordir.