Gidravlika va gidravlik tizimlari

Ochiq havoda, quyosh nurida quritish − bu yoqilg’i sarf etmasdan xom
ashyoni buzilishdan saqlaydigan eng qadimiy usullardan biridir. Bu usul jahonning
issiq va quruq iqlimli rayonlarida hozir ham qo’llanib kelinmoqda.
Bunday quritishning asosiy xom ashyosi don paxta, uzum va danakli mevalar
hisoblanadi.
Xomashyoni quritish mahsulot yetishtiriladigan zonaga joy-lashtirilgan,
saralash stoli, qozon, dudlash kamerasi va bostirma bilan ta‘minlangan maxsus
tayyorlangan maydonlarda amalga oshiriladi.
Quritishdan oldin xomashyo quritiladi, o’lchami, navi, pishib yetilish darajasi
bo’yicha saralanadi va nazorat qilinadi.
O‘rik va shaftolini quritish davomida qorayishining oldini olish uchun 1-2
soat davomida oltingugurt angidridi bilan dudlanadi. Uzum 5-7 sekund 0,3-0,4 % li
qaynoq ishqor eritmasida blanshirlanadi. Ishqorli qaynoq suvga botirib olingandan
keyin uzum po’stida mayda-mayda yoriqlar paydo bo’ladi, ustidagi changi ketadi.
Bu esa uzumning qurish muddatini 3-4 baravar qisqartiradi hamda mahsulot sifati
yaxshilanib, mayiz chiqish miqdori ham birmuncha ko’payadi. Qishloq xo’jalik
mahsulotlariga ishlov berishda shkafli, kamerali, koridorli (tunnelli), shaxtali,
barabanli, shnekli, silindrsimon, turbinali, karuselli, konveyrli, pnevmatik va
sochib beruvchi quritgichlar ishlatiladi.
Qishloq xo’jalik mahsulotlariga ishlov berishda konvektiv usul bilan
ishlaydigan quritish apparatlari keng tarqalgan. Bunday apparatlarda quritish
jarayoni nam material bilan qurituvchi agentning to’g’ridan to’g’ri kontakti orqali
boradi. Oziq-ovqat va boshqa sanoat tarmoqlarida kamerali, tunnelli, lentali,
sirtmoqli, barabanli, mavhum qaynash qatlamli, sochib beruvchi, pnevmatik va
boshqa konvektiv quritgichlar ishlatiladi.
Konvektiv quritgichlar ishlab chiqarishda foydalanilayotgan hamma quritish
apparatlarining taxminan 80% ini tashkil etadi. Biroq barabanli quritgichlarda
faqat sochiluvchan donador materiallarni suvsizlantirish mumkin boladi.
Sanoatda ko’proq ishlatiladigan quritgichlar qatoriga yana quyidagi
apparatlar kiradi: mavhum qaynash va fontan hosil qiluvchi quritgichlar
(solishtirma ulushi 25%); sochib beruvchi quritgichlar (taxminan 10%);
pnevmotransport rejimida ishlaydigan quritgichlar (taxminan 7%); materialni
qatlamda quritishga mo’ljallangan kontaktli, tunnelli, lentali apparatlar (10 %
dan ko’proq).
Kontaktli quritgichlar ichida sanoatda eng ko’p tarqalgan apparatlar qatoriga
polkali vakum-quritish shkaflari, barabanli va valsovkali quritgichlar kiradi.
Hozirgi kunda oziq-ovqat sanoatida ishlatiladigan maxsus (termoradiatsiyali,
diyelektrik va sublimatsiyali) quritgichlarning nisbiy ulushi taxminan 1 % ni tashkil
etadi.
Bugungi kunda mahsulotlarni qayta ishlash korxonalarida quyidagi (2.4-
jadval) quritish jihozlaridan samarali foydalanilmoqda.