Gerontologiya va um um iy geriatriya

Kokz pardasidagi yoshga oid muammolar
Y O M D rivojlanishining sabablari oxirigacha o ‘rganilmagan. 
Biroq uning kelib chiqishiga sabab bo'ladigan om illar m a’lum, 
ular quyidagilar:
— irsiy moyillik;
— ateroskleroz;
— qon bosim ining ko'tarilishi;
— chekish va spirtli ichimliklarni haddan ziyod ichish;
— ultrabinafsha nurlari ta ’siri;
— n o to ‘g ‘ri ovqatlanish.
Kasallik ko'rish pardasi ko4z to 'r pardasining ham surunkali, 
ham distrofik jarayonlarni o 'z ichiga oladi. M ikrotsirkulyatsiyaning 
(kapillyar, arterial, postkapillyarlar orqali qon aylanish) buzilishi 
ko‘z to ‘ r pardasining m akulyar sohasi va ko‘z nurining zaiflashuvida
65

---

katta aham iyatga ega. B uning oqibatida to ‘r pardani kislorod bilan 
ta ’m inlash ja ray o n i yo m onlashadi.
K asallikning 2 tu ri farqlanadi:
— Y O M D n in g “ q u ru q ” shakli, uning tarkibiga 90% kiradi;
— Y O M D n in g “ n a m ” shakli. U taxm inan 10% holatlarda 
kuzatiladi.
K asallikning q u ru q shaklida b em o r k o ‘z oldida turgan tasvirni 
xiraroq k o ‘radi. B iroq u m u m an olganda, k o‘rish qobiliyati 
q o niqarli darajada b o ‘ladi. T axm inan 
10-2 0 % bem orlarda 
Y O M D n in g qu ru q k o ‘rinishi nam shakl (og‘ir daraja)ga o ‘tadi, 
ay n an “ n a m ” k o ‘rinishi od atd a k o ‘r boMishga sabab bo'ladi.
Y O M D rivojlanganda b em o rlar k o‘rish qobiliyatini y o ‘qota 
boshlaydilar. Periferik k o ‘ruv odatda saqlanib qoladi. Bunda ko‘z 
nuri 0,1 va u n d a n pastroq b o ‘lishi m um kin.
Kasallikni davolash. 
Z am onaviy oftalm ologiyada m akulyar 
degeneratsiyani davolashning bir n ech ta usuli mavjud:
— dori vositalari yordam ida;
— lazer yordam ida;
— ja rro h lik y o ‘li bilan;
— ultratov ush lar yordam ida.
D avolashning konservativ usuli qator ustunliklarga ega. Sababi 
ular to ‘r pardani zararlamaydigan, “qo ‘llab-quw atlovchi” davolash 
usuli sifatida q o ‘llaniladi. M akulaning himoya tizimi tarkibidagi 
asosan ikki karatinoid — lyutein va zeaksantin hisoblanadi. Ular ichki 
“quyoshdan him oyalovchi ko‘zoynak” va kuchli antioksidlovchilardir. 
Aytib o ‘tish kerakki, bu m oddalar organizmga faqatgina ovqat orqali 
kiradi, chunki inson organizmi ularni ishlab chiqarishga qodir emas. 
Afsuski odam lar iste’mol qiladigan ovqatlar tarkibida karatinoidlar 
m iqdori ju da kam , bundan tashqari yosh o ‘tgan sari lyutein va 
zeaksantinning hazm qilish qobiliyati keskin pasayadi. Shuning 
uchun, ko‘zlar uchun tarkibida shu moddalar mavjud b o ig an vitamin
— m ineral dori vositalarini qabul qilish kerak.
Profilaktika va bem orlar uchun m aslahatlar.
Y O M D nin g nam k o ‘rinishini muvaffaqiyatli davolash uchun 
o ‘z vaqtida tashxis q o ‘yish kerak.
66

---

Agar sizga m akulyar degenaratsiya tashxisi q o ‘yilgan bo‘Isa, 
tushkunlikka tushm ang. H ayot tarzingizdagi oddiy o ‘zgarishlar 
yordam ida 
kasallikni to ‘xtatib, 
ko‘z nurini yaxshilashingiz 
m um kin.
Bem orlarga m aslahatlar:
- yom on odatlardan voz keching (chekish, ichish). Chekish 
tom irlar faoliyatini buzadi, shu jum ladan, ko‘z to ‘r pardasining 
tom irlarini ham ;
- tarkibida karotinoid moddasi mavjud polivitam inlam i 
(lyutein, 
zeaksantin) 
qabul 
qiling. 
Ularning 
rivojlanishini 
to ‘xtatishi isbotlangan;
- ovqatlanish tartibingizga ko‘k bargli sabzavotlam i kiriting;
- quyoshda har doim ultrabinafsha nurlaridan him oya qiluvchi 
ko'zoynak taqib yuring. U ltrabinafsha nurlari to ‘r pardaning 
pigm entli epiteliysini zararlaydi;
- jism oniy m ashqlar (shifokor nazorati ostida). Bu butun 
organizm ni so giom lashtirib, tom ir tizimi faoliyatini yaxshilaydi.