Геронтология ва гериатрия фани ҳАҚгша тушунча

Surunkali gepatit jigar qujayralaridagi yallig’lanish, distrofik o’zgarishlar bilan xarakterlanadi. Keksalardagi surunkali gepatit yoshlikda orttirgan kasalligi oqibatidir.

Surunkali gepatitning 4 xil formasi farq qilinadi:

1. Surunkapi aktiv gepatit.

2. Persistlovchi surunkali gepatit.

3. Xolestatik gepatit.

4. Agressiv gepatit.

Kasallarda surunkali aktiv gepatit og’irroq kechadi, darmonsizlik, tez charchash, ishtahaning yo’qolishi, ko’ngil aynishi, mudroq bosishi, qon ketib turishi, badan sarg’ayishi, assit paydo bo’lishi mumkin, bunda jigar kattalashishi kuzatiladi. Ko’p holatlarda surunkali aktiv gepatit jigar sirroziga olib keladi. Qonda umumiy oqsillar miqdori ko’payib ketadi.

Persistlovchi surunkali gepatitda bemorning o’ng qovurqalar osti og’rib turadi, yog’li ovqat iste'mol qilganda, spirtli ichimlik ichganda og’riqlar kuchayishi mumkin. Surunkali gepatitda bioximiyaviy tekshiruv o’tkazilganda umumiy oqsil miqdori kamaygani, sulema va timol sinamalari musbatlashgani, bilirubin, lipidlar miqsori oshgani, qon fermentlari AlAT va AsAT kuchaygani kuzatiladi.

Surunkali gepatitni davolashda parhezga katta e'tibor berish kerak. Bemorlarga 5-parhez qo’llanadi. Yog’lar cheklanib, oqsilga boy, kaloriyali, oson hazm bo’ladigan ovqatlar tayinlanadi. Mineral tuzlar, o’t haydovchi qaynatmalar, antibiotiklar, spazmatiklar, lipotrop vositalar, vitaminoterapiya buyuriladi. Surunkali aktiv gepatitda kortikosteroidlarni qo’llash mumkin. Bemorlarga sanatoriy va kurortlarda davolanish, dam olish tavsiya etiladi.

Jigar sirrozi jigar to’qimasida distrofik o’zgarishlar va biriktiruvchi to’qimaning o’sib ketishi, jigar funksiyalarining izdan chiqishidir. Geriatrik bemorlarda jigar sirrozi ko’p uchraydi. Jigar sirrozi virusli gepatit, alkogolizm, zaharlanish, infeksion kasalliklar, qandli diabet, allergiya oqibatida paydo bo’ladi. Bemorlarni darmonsizlik, o’ng qovurqalari ostida og’riq, ishtaqaning yo’qolishi, qorinning dam bo’lishi, uyquning yomonlashuvi bezovta qiladi.

Bemor ko’zdan kechirilganda shilliq qavatlarining sarqaygani, badan terisining qorayishi, terida yulduzchasimon tomirlar paydo bo’lgani, kaft eritemasi, jigar kattalashgani, qattiq bo’lib qolganini ko’rish mumkin. Kasallik sekin rivojlanib, oxirgi bosqichlarda assit, kaxeksiya, qon ketishlar kuzatiladi. Jigar sirrozini davolash uchun kortikosteroidlar, lipotrop vositalar, vitaminlar, al’dakton (0,1 g. dan sutkasiga 2-3 marta) kokarbaksilaza, glyutaminat kislotasi, parhez ovqatlar tayinlanadi. Assitda juda ehtiyotkorlik bilan 1-2 l suyuqlik chiqarib tashlash mumkin.

Jigar raki - keksa yoshdagi bemorlarda 50-60 yoshlarda uchraydi. Qorin bo’shliqida uchraydigan xavfli o’smalarning 50 foizi albatta jigarga metastaz beradi. Bunda bemorning ahvoli yomonlashib, jigar kattalashadi, qattiq va g’adir-budir bo’lib qoladi, palpasiyada og’riq kuchayadi. Jigar rakining asorati qorin bushlig’iga qon quyilishi, kollaps, anemiya va bemorning o’limi bilan tugashi mumkin.