Геронтология ва гериатрия фани ҳАҚгша тушунча

Hazm sistemasi. Qarish jarayonida me'da va ichak yo’llari epiteliysida atrofik o’zgarishlar bo’ladi.

Jigar massasi kamayadi, dezintoksikatsion funksiyasi pasayadi. Me'da osti bezining evakuator va motor funksiyasi sustlashadi. So’lak bezlarining funksiyasi pasayishi, tishlarning tushib ketishi og’iz bo’shlig’ida ovqatning mexanik maydalanishini yomonlashtiradi, ovqat hazm bo’lishini buzadi. Me'da sekretsiyasining pasayishi gipoasid gastritni keltirib chiqaradi. Ingichka ichakda surilish jarayoni buziladi, peristaltika pasayadi, natijada qarilik qabziyati paydo bo’ladi. Hazm a'zolari faoliyatida qarish jarayonini kursatuvchi o’zgarishlar kuzatiladi. Og’iz bo’shlig’ining hajmi kichrayib, tishlar to’kila boshlaydi. Tildagi ipsimon surg’ichlar yo’qolib, so’lak bezlari kamayib ketadi. Yuzdagi mimika va chaynov muskullari atrofiyaga uchrab, chaynash jarayonini qiyinlashtiradi. Qizilo’ngach devorlaridagi sekretor hujayralar kamayib, muskul qavati biriktiruvchi to’qima bilan almashadi, bu atrofik o’zgarishlar qizilo’ngachni uzaytirib, ovqat utishini qiyinlashtiradi. Me'da devorlaridagi atrofik o’zgarishlar uning yupqalashuviga va sekretor apparati ishining izdan chiqishiga olib keladi. 60 yoshdan oshgan kishilarning 1/3 qismida axlorgidriya topiladi.

Ingichka va yo’qon ichak devorlaridagi atrofik o’zgarishlar ichaklarning uzayishiga olib keladi. Undagi ovqatning so’rilishini pasaytiradi. Yosh qaytgan sari gepatositlar soni kamayib, jigar massasi kichraya boradi. Bu esa jigarning antitoksik vazifasi va moddalar almashinuvi buzilishiga olib keladi. O’t pufagi muskul qavatining tonusi pasayib, uning hajmi kattalashadi, qisqarishi susayib o’tning dimlanib qolishiga sabab bo’ladi. Bu holat keksalarda o’t-tosh kasalligini rivojlantiradi. Me'da osti bezining atrofiyasi oqibatida asinoz qujayralar kamayib o’rnini biriktiruvchi to’qima egallaydi, asinoz hujayradagi sekretor granulalarning pankreatin shirasini ishlab chiqarishi kamayadi. Me'da osti bezining orolchalaridagi B-hujayralarining kamayib ketishi keksalar qonida glyukoza miqdorining ortiqroq bo’lishiga sabab bo’ladi. Yoshi qaytib qolgan erkaklarning 75-78 %ida qizilo’ngach raki kuzatiladi. Qizilo’ngach rakiga divertikullar, kuyish, ezofagitlar sabab bo’ladi. Bemorlar tish orqasida achishish, og’riq, og’zidan so’lak oqishi, ovqat yutishning qiyinlashib qolganidan shikoyat qiladilar. Bunday bemorlarni faqat konservativ davolash mumkin. Og’riq qoldiruvchi, spazmolitik, narkotik dori vositalari buyuriladi.