Geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya kafedrasi

Mavzuni o’rganish uchun qo’ydagilarni bajaring.
1.Vodoprovod inshootlari tashkil qilish uchun joy tanlash usullarini ishlab chiqish.
2.Vodoprovod inshootlariga qo’yiladigan sanitariya gigiyena talablarini ishlab chiqish.
3.Ochiq yuza suv havzalarini muhofaza qilish chora-tadbirlarini ishlab chiqish.
4.Sanitariya muhofaza mintaqalarining takomillashgan vazifalarini ishlab chiqish.


17 - MAShG’ULOT
Mavzu. Ichimlik suv resurslarining yetishmaslik sabablari va ularni ifloslantiruvchi manbalar. Muhofaza qilish choralari – 2 soat.
Ko’rgazmali qurollar va jihozlar: Chuchuk suvlarning yer yuzida joylashish xaritasi, dunyoning tabiiy geografik xaritasi, materiklarning chuchuk suv bilan ta’minlanganligi to’g’risidagi jadval ma’lumotlari, gidrosferaning chuchuk suv resurslari to’g’risidagi jadval ma’lumotlari, kontur xarita, albom, qalam, chizg’ich.
O’rganish tartibi
Dunyodagi 50 dan ortiq mamlakatlarda hozir chuchuk suv yetishmaydi. Germaniya, Belgiya, Gollandiya, Angliya, Fransiya, Daniyada, AQSh, Meksika, Yaponiyada, Afrikaning bir qator davlatlarida, Yaqin Sharq mamlakatlarida va boshqa davlatlarda chuchuk suv tanqisligi sezilmoqda.
Aholisi 4 mln bo’lgan Gongkong Xitoydan quvurlar orqali chuchuk suv keltirib ichmoqda.
Dunyodagi ba’zi davlatlarda chuchuk suvning yetishmasligining asosiy sabablari qo’yidagilardir:
1. Xalq xo’jalik tarmoqlari va aholining tez o’sishi tufayli chuchuk suvga bo’lgan talabning intensiv holda o’sishi sababli suv resurslarining ko’p sarflanishi.
2. Daryolarning suv yig’adigan havzalaridagi o’simliklarni qirqish, yerlarni haydash, botqoqliklarni quritish va boshqalar tufayli suv to’planishining qisqarishi.
3. Chuchuk suv resurslarining sanoat, maishiy-kommunal, qishloq xo’jalik va boshqa chiqindi, oqava suvlar bilan ifloslanishi.
Kelajakda insonni suv bilan ta’minlashning qo’yidagi qo’shimcha resurslari bor:
1) Yer osti suvlaridan foydalanish.
Yer osti suvlarining miqdori 60,0 mln km³ bo’lib, butun gidrosferaning 4,12 %ini tashkil etadi O’rta Osiyo va janubiy Qozog’istonda yer osti suvining ekspluatasion zapasi 67,6 km³ bo’lib shuning 22 km³ janubiy Qozog’istonga, 27,1 km³ O’zbekistonga, 13,5 km³ Qirg’izistonga, 1,2 km³ Turkmanistonga va 3,8% i Tojikistonga to’g’ri keladi. Lekin hozircha o’sha yer osti suvlaridan O’zbekistonga 6%, janubiy Qozog’istonda 3%, Qirg’izistonga 5,4% Turkmanistonda 3,0%, Toejikistonda 8,2%idan foydalanilmoqda.