Гeoгрaфия

аймақтық-өндiрiстiк кешендердiң (АӨК) 
болуы мен қай дәрежеде қалыптасқанынан бiлуге 
болады. Ол мемлекет шеңберiнде қаржыларды 
K
 
= 
Ө
Х
,
84-сурет.
Өзбекстанның 
экономикалық 
аудандары.
Ташкент
Мырзашөл
Ферғана
Самарқант
Бұхара-Науаи
Қашқадария
Сұрхандария
Төменгі 
Әмудария
http://eduportal.uz

---

108
үнемдейдi, әлеуметтік еңбек өнiмдiлiгiн арттырады, табиғатты қор-
ғауды, халқымыздың тұрмысы, еңбек, демалу жағдайларының жақ-
саруын қамтамасыз етедi.
АӨК
– өндіріс саласындағы барлық тармақтарға қарасты әр 
түрлі кәсіпорындардың бір жалпы аумақтағы өзара байланысқан 
үйлесімділігі.
Бұған өзара байланысқан кәсiпорындарды бiрыңғай көлік, энер-
гетика және құрылыс базаларымен үйлесiмдi (кооперативтеу, ком-
бинаттау негiзiнде) орналастырудың есебiнен, сондай-ақ табиғи 
байлықтардан және жұмысшы күштерінен, қосымша шикiзат және 
қалдықтардан тиiмдi пайдалану есебiнен қол жеткiзiледi.
АӨК-тердің табиғи байлықтары көп аймақтарды жедел әрi үнемдi 
игеруге мүмкiндiк бередi. Әрбiр АӨК иелеген аудан мен тармақтарының 
құрамына қарай басқасынан өзгешеленедi. Тармақтараралық кешен-
дер даму дәрежесi бойынша да бiр-бiрiнен ерекшеленедi. Мәселен, 
агроөнеркәсіп кешенi барлық облыстарда қалыптасып болған. Түстi ме-
таллургия кешенi тек қана Ташкент облысында дамыған. Ал Самарқант 
пен Бұхара облыстарында ол қалыптасудың төменгi басқышында, 
Хорезм облысы мен Қарақалпақстан Республикасында дерлiк жоқ. 
Аймақтық өндiрiстiк кешендерiнiң өзара байланыстылығынан 
экономикалық аудан қалыптасады.
Экономикалық аудан
: а) географиялық орны өзiне тән; б) 
мемлекет деңгейінде маманданған; в) кешендi шаруашылық 
қалыптасқан; г) табиғи байлықтар және жұмысшы күшiмен 
қамтамасыз етiлуiнде басқа аудандардан өзгешеленетін аймақтар.
Экономиканың өрлеуiмен тармақтараралық кешендер жетiлдiрiле 
түседi. Нәтижеде аймақтық байланыстар да жетiлдiрiлiп, экономикалық 
аудандар қайта түзілуі мүмкiн. Қазіргі кезде мемлекетiмiздің аумағын 
шартты түрде алты экономикалық ауданға бөлуге болады (84-сурет). 
Аталмыш экономикалық аудандар Өзбекстанның 2 және одан артық 
әкімшілік бірлестіктерінен тұрады. Мәселен, Ташкент экономикалық 
ауданы Ташкент қаласы мен Ташкент облысынан, Мырзашөл 
экономикалық ауданы Сырдария мен Жызақ облыстарынан құралған.
Тәуелсіздік жылдарында ұлттық экономиканың аймақтық тұрғыдан 
тепе-теңдігін қамтамасыз ету және өлкелераралық сәйкессіздігін азайту 
Өзбекстанда мемлекет саясатының үстем міндетіне айналды. Кейінгі 
http://eduportal.uz

---

109
?