Гeoгрaфия

Темiржол көлiгi 
ауа райының жағдайы мен жыл мезгілдерінің қандай 
болуына қарамай барлық уақытта жұмыс iстейдi. Оның жылдамдығы 
жоғары, жүк тасу құны бiршама төмен. Темiржол 
магистральдарын
түрлi 
бағытта құруға болады.
Магистраль
– (латынша magistralis - негізгі) – негізгі бағыт, 
негізгі көлік жолы.
Тәуелсіздік жылдары мемлекетiмізде теміржолдардың құрылы сына 
үлкен мән берілді және қазіргі кезге келіп олардың жалпы ұзындығы 7 
мың километрден асты. 
Қазiргi кезде мемлекетімiз темiржолдарының жалпы ұзындығы 6 
мың километрден асады.
Бұрындары мемлекетіміз ас та насынан Хорезм яки Сұрхан дария 
тоқтап әрекеттенетін пойызбен бәсекелесе алады. Жүктi темiржол мен 
су көлiгiнде тiкелей иесiне жеткiзу мүмкiндiгi анағұрлым шектелген. Ал 
автомобильде қалаған жерге жеткізіп беруге болады. 
Көлiктiң iсi
оның жүк тасу көлемiне қарай белгiленедi. Жүк 
тасу көлемi – белгiлi уақытта белгiлi қашықтыққа тасылған 
жүк мөлшерi. Ол тонна, километрмен көрсетiледi (71-сурет).
Көлiктiң түрлері
қандай жүк тасуына, әрекет жылдамдығына, 
сондай-ақ қанша жүк көтере алуына қарай топтарға бөлінеді. 
Көлiк өнеркәсiбі мен ауыл шаруашылығының өндiрiстiк 
байланыстарын, түрлi аумақтар арасындағы өнiм айырбастауды және 
сыртқы сауданы қамтамасыз етедi. Жаңа аймақтарды игеруден алдын 
оларға көлiк жолдары өткiзiледi. Қазіргі заман қалаларының тіршілігін 
көлiксiз елестетуге болмайды. Көлiктiң қорғаныс мәнi де өте үлкен. Көлiк 
экономиканың осындай қажеттi алғышарты болуының нәтижесінде оған 
көп мөлшерде электр, жанармай, металл, ағаш жұмсалады.
 ӨЗБЕКСТАН КӨЛІГІНІҢ ЗАМАНАУИ 
ДАМУЫ
1.
Мемлекет тіршілiгiнде көлiктiң рөлi қандай? Көлiк материалдық өндiрiс 
саласының басқа тармақтарынан несiмен ерекшеленеді?