Geografiya darslarida

3 – shart. Bilimingizni sinab ko‘ring!
Shartli belgilarni bilish. O‘quvchilarga jadval beriladi. Jadvalda ob – havo hodisalari yozilgan. Ishtirokchi o‘quvchi ushbu hodisalar qanday shartli belgilar yordamida belgilanishini yozishlari kerak.

t.r	Shartli belgi nomi	Shartli belgisi	tekshirish	t.r	Shartli belgi nomi	Shartli belgisi	tekshirish
1	Havo ochiq			7	Tuman
2	Havo bulut			8	Yomg‘ir
3	Qor			9	Jala
4	Yomg‘ir			10	Do‘l
5	Kuchli shamol			11	Chaqmoq, momaqaldiroq
6	Havo yarim bulut			12	Shabada

3 – shartdan eng kam bal to‘plagan o‘quvchi chiqariladi va ishtirokchilar soni 3 nafar bo‘lib qoladi.
4 – shart. Geografik tushunchalarni izohlash ( 1 minut ichida)
O‘quvchilarga stol ustida berilgan, geografik tushunchalar yozilgan kartochkalarni olish taklif etiladi. 1 minut ichida qaysi o‘quvchi ko‘proq tushunchalarga ta’rif bersa, o‘sha o‘quvchi go‘lib hisoblanadi.
Gepgrafik tushunchalar:
1. Geografiya – Yunoncha “geo” – Yer, “grafo” – yozaman degan ma’noni bildiradi. :Geografiya” “Yerni tasvirlab yozaman”, “Yerning tasviri” degan ma’nolarni anglatadi.
2. Azimut – joydagi ikki yo‘nalish orasida hosil bo‘lgan burchak. Bu yo‘nalishlardan biri doim shimolga, ikkinchisi esa biz aniqlash lozim bo‘lgan predmetga (biror daraxtmi, simyog‘ochmi) yo‘nalgan bo‘ladi.
3. Masshtab joydagi masofaning chizmada, plan va xaritada tasvirlanganda necha marta kichraytirilganligini ko‘rsatuvchi kasr sondir .
4. Relyef – yer yuzasidagi barcha baland – pastliklar, - tog‘lar, tekislik, qir, vodiy, soylar va boshqalar relief deb ataladi.
5. Oriyentirlash – O‘zi turgan joyni ufq tomonlariga nisbatan aniqlash oriyentirlash deyiladi.
6. Ekvator – Yer yuzida qutblardan barobar uzoqlikda o‘tkazilgan aylana chiziq ekvator deb aytiladi.
7. Meridian – Shimoliy qutb bilan janubiy qutbni tutashtiruvchi Yer yuzasidan o‘tkazilgan yarim aylana chiziqlar meridianlar deyiladi.
8. Globus – Yerning kichraytirilgan shakli globus deb ataladi. Globusda materiklar, okeanlar, orollar, yarimorollar, umuman butun Yer yuzasikichraytirilgan holda tasvirlangan bo‘ladi.
9. Atmosfera – Yering havo qobig‘i
10. Litosfera – Yerning qattiq qobig‘i. Yunoncha litos – tosh, sphaira – shar, ya’ni toshqobiq degan ma’noni anglatadi. Litosferaga Yer po‘sti va mantiyaning yuqori qismi kiradi.
11. Materik – Yer po‘stining ko‘tarilib qolgan eng yirik bo‘laklari.
12. Tog‘ – Yer yuzining dengiz sathidan 500 m dan ortiq baland bo‘lgan joylariga tog‘lar deyiladi.
13. Gidrosfera – Yerning suv qobig‘i gidrosfera deb ataladi. (Yunoncha hidro – suv, sphaira – shar degani) Gidrosferada suv uch xil – suyuq, qattiq va bug‘ holatida uchraydi.
14. Exolot – dengiz va okeanlarning chuqurligi exolot deb ataladigan asbob bilan o‘lchanadi.
15. Daryo – O‘zan deb ataluvchi chuqurlikda oqayotgan suv oqimi daryo deb ataladi.
16. Irmoq – Irmoqlar deb daryoga yon tomondan kelib quyiladigan kichikroq daryolarga aytiladi.
17. Muzliklar – quruqlikda qor to‘planib, hosil bo‘lgan ko‘p yillik muzlar muzliklar deyiladi.
18. Aysberg – Suvga tushadigan va suvga suzib yuruvchi katta muz palaxsalari aysberglar deyiladi.
19. Termometr – Havoning harorati termometr yordamida o‘lchanadi.
20. Barometr – Havo bosimi barometr asbobi bilan o‘lchanadi.
21. Anemometr – Shamolning tezligi anemometr yordamida o‘lchanadi va 1 sekundda necha metr (m/sekund) esishi bilan belgilanadi.
22. Voha – Inson tomonidan o‘rgartirilgan, obod qilingan joylar vohalar deb ataladi.
23. Shamol – Havoning gorizontal harakatiga shamol deyiladi.
24. Magma – Yer po‘stida biror joy yorilsa, o‘sha hudud tagida bosim pasayib, chuqurdagi moddalar suyuqlashib, qaynoq jinsga aylanadi. Uni magma deb ataladi.
4 – shartdan so‘ng o‘yinda faqat 2 o‘quvchi qoladi.