Geog-8-uzb indd

boyitish fabrikasi
,
elektr stansiyasi 
va bir qancha yordamchi korxonalardan iborat (38-rasm). Konchilarning 
obod shahri – Olmaliq kon o‘zlashtirilishi jarayonida barpo bo‘lgan.
37-rasm.
Rangli metallarning guruhlarga bo‘linishi.
Asosiy guruhlar
Boshqa guruhlar
Og‘ir
metallar
Yengil 
metallar
Qimmatbaho
metallar
Qiyin eruvchi
metallar
Mis, qa layi, qo‘r-
g‘o shin, ni kel, rux
Aluminiy, 
magniy, titan
Oltin, kumush, 
platina
Nodir
metallar
Volfram, 
molibden
Uran, germaniy 
va boshqalar
http://eduportal.uz

---

52
Boyitish fabrikasi
– rudan ng keraks z qo‘sh l malar n ch qar b 
tashlash yok yang moddalar qo‘ sh sh yo‘l b lan foydal s fatlar n
ortt ruvch kor xona. 
Rangli metallurgiyaning mahsulotlari – 
volfram
va 
molibden
ishlab 
chiqarish tez rivojlanmoqda. Volframning erish harorati juda yuqori 
(3370°C). Yuqori haroratli pеchlarning qizdiradigan elеmеntlari va elеktr 
lampochkaning qiziydigan simlari volframdan yasaladi. Chirchiq shahridagi 
qiyin eriy digan qattiq qotish ma lar zavodi mamla kat dagi nihoyatda mu him 
korxonalardan hisoblanadi. Bu kor xona mahsulotidan elektrotexnika, ma shi-
nasozlik, asbob sozlik va boshqa sanoat tarmoqlarida keng foy da laniladi.
Rangli metallar
q m matl xusus yatlarga ega. Ularn ng ba’z lar (qalay , 
qo‘rg‘osh n, n kel) zang lash (korroz ya)ga ch dam l , boshqalar (t tan, volfram) 
ss qqa bardoshl yok elektr tok n yaxsh o‘tkazad (alum n y, m s, kumush, 
olt n). Ohangaron ko‘mir havzasida aluminiy xomashyosi – kao lin gilining 
ulkan zaxirasi mavjud. O‘rta Chirchiq plavik shpat kombinatida esa aluminiyni 
elektroliz usulida olishda ishlatiladigan plavik shpat tayyorlanadi.
38-rasm.
Aluminiy ish lab chiqarish.
Oltin
–
noyob metall. U yer ost da ham, naml kda ham o‘z xusus yat n
yo‘qotmayd . Ammo un zlab top sh va tog‘ j nslar dan ajrat b ol sh juda ko‘p 
mehnat, mablag‘ talab etad . Olt n s z b lgan zargarl kdan tashqar elektro n ka, 
kompyuter shlab ch qar shda, kosm k kemalarda, atom reaktorlar da ko‘p 
qo‘llan lad . B tta atom reaktor n ng chk devor 16 kg olt n b lan qoplanad .
Samarqand b lan Buxoro oral g‘ dag tog‘lardan kk m ng y l burun ham 
olt n qaz b ol ngan. X–XIII asrlarda kon sanoat o‘z zamonas ga xos yuksak