Geog-8-uzb indd

http://eduportal.uz

---

47
?
Boyb chakon va Oqqal’a kab konlar-
da 90 m ll ard tonna xomashyo bor. 
Olmal qda yuqor s fatl ammofos shlab 
ch qaruvch zavod barpo et ld . Angrenda 
rez na shlab ch qarad gan k myo kor-
xonalar mavjud. Muborakda tab y gaz 
tark b dag olt ngugurtn ajrat b olad gan 
zavod qur ld . Rangl metallurg ya korxo-
nalar ch q nd s dan sulfat k slota ol nad . 
Popdag rez na zavod da kal sh, rez na 
quvurlar hamda mash na va mexan zmlar uchun turl x l rez na q smlar 
shlab ch qar lmoqda. J zzaxdag zavodda esa pol et len plyonkalar hamda 
plastmassa quvurlar tayyorlanad .
Qaz b ol nayotgan olt ngugurt kolchedan , marganes, bar y, talk, ohak-
tosh s ngar m nerallar k myo sanoat n ng turl tarmoqlar eht yoj n qond r-
moqda. Lok-bo‘yoq sanoat , sun’ y tola va to‘q malar (Farg‘onada), sun’ y 
charm va sun’ y jun shlab ch qarad gan zavodlar quvvat osh r ld .
K myo sanoat n jadal r vojlant r sh chora-tadb rlar to‘g‘r s dag
qarorga muvof q 2018–2030-y llarda k myo mahsu lotlar shlab 
ch qar shn 4,5 barobarga osh r sh rejalasht r lmoqda.
G drol z korxonalar o‘tgan asrn ng 50-y llar da qur la boshlad . Yang yo‘l 
b ok myo, And jon g drol z zavodlar da asos y xomashyo – ch g t qold g‘ va 
shol qob g‘ dan texn k et l sp rt , furfurol, ozuqa ach tq lar (xam rturush) kab
mahsulotlar shlab ch qar lgan. 90-y llar bosh dan bu zavodlarda g‘alladan 
et l sp rt shlab ch qar la boshland . Nat jada oz q-ovqat, t bb yot, at r-upa va 
boshqa sanoat tarmoqlar ga zarur sp rtn chetdan kelt r shga barham ber ld .
O‘zbek stonda tab y gazdan yoq lg‘ o‘rn da ham, xomashyo o‘rn da ham 
foydalan sh samaral d r. Tab y gazdan k myov y tola shlab ch qar sh Ros-
s yadag dan 40–50 fo z arzonga tushad . Gazl , Muborak, Uchq r, Odamtosh, 
Sho‘rtan kab tab y gaz konlar dan ol nayotgan gaz yuqor kondensatl l g b -
lan ajral b turad (34-rasm). Gaz kondensat organ k s ntezn ng asos d r. Un ng 
har tonnas dan 50 kg sun’ y kauchuk, 150 kg plast k massa, 150 kg sun’ y 
tola, 100 kg er tuvch modda, 400 kg motor yoq lg‘ s ol sh mumk n.
34-rasm. 
Sho‘rtangaz kimyo
maj muasi.