Geog-8-uzb indd

YOQILG‘I-ENERGETIKA MAJMUASI
2 – Geografi ya, 8-sinf.
http://eduportal.uz

---

34
kalor yas gag na bog‘l q bo‘lmay, foydalan sh mkon yat ga, qaz b ch qa-
r sh xarajat ga ham bog‘l q. Eng tejaml yoq lg‘ neft va gazd r, chunk
ularn qaz b ch qar sh va shlat lad gan joyga quvurlar orqal yubor sh 
arzon tushad . Shunga ko‘ra turl x l yoq lg‘ n qaz b ch qar sh va undan 
foydalan sh ko‘lam davr y o‘zgar b turad (23-rasm). 
Turl x l yoq lg‘ larn qaz b ch qar sh va shlab ch qar lgan energ -
ya (k r m) hamda ulardan qt sod yotda foydalan sh (sarf q l sh) n sbat
yoqilg‘i-energetika balansi
dey lad .
23-rasm.
Yoqilg‘i sarfi dinamikasi (1995-yildagiga nisbatan foiz hisobida).
1.
Energetika boy lik larining asosiy turlarini aytib bering. 
2.
Yoqilg‘i-energetika balansi deganda nimani tushunasiz?
3.
O‘zbekiston yoqilg‘i-energetika balansida qanday o‘zgarishlar bo‘lmoqda va 
bunga sabab nima?
?
22-r
а
sm. 
Тurli хil yoqilg‘ilаrning yonish issiqligi.
http://eduportal.uz

---

35
NEFT VA GAZ SANOATI
11-dars mavzusidan yoqilg‘i sa 
n
о
a 
tining yalpi san
о
at mahsul
о
tidagi 
sal m
о
g‘ini aniqlang. 
Gaz sanoati.
Yoq lg‘ sanoat n ng eng yosh tarmog‘ bo‘lgan gaz 
sanoat key ng y llarda jadal r vojlanmoqda. Gaz – yoq lg‘ n ng juda 
arzon tur . Gazdan sanoatda ham, ma sh y hayotda ham foydalan lad . Gaz 
q mmatbaho k myov y xomashyo hamd r. Yoq lg‘ n ng boshqa turlar ga 
qaraganda gaz havon eng kam floslant rad . 
Mamlakat m zda ko‘m r va neftga n sbatan tab y gaz ancha ko‘p. Gaz 
konlar neft konlar b lan yonma-yon joylash gan. Gazn ng ozroq q sm (yo‘l -
dosh gaz) neft b lan b rga qaz b ch qar lad , lek n gazn ng asos y q sm sof 
gaz konlar dan ol nad . Respubl kam zda o‘tgan asrn ng o‘rtalar da dastlab 
Far g‘ona vod ys dag neft konlar da uchrayd gan yo‘ldosh gazdan sanoatda 
va ahol n ng ma sh y eht yoj da foydalan la boshland . O‘sha paytda 
O‘zbek stonda y l ga o‘rtacha 9 mln kub metr tab y gaz qaz b ch qar lgan 
bo‘lsa, end l kda y l ga qaz b ol nayotgan gaz 60 mlrd kub metrga yaq n 
bo‘lmoqda. Tab y gazdan foydalan sh tufayl mamlakat yoq lg‘ balans da 
j dd y o‘zgar sh yuz berd . 
Neft eksport q luvch mamlakatlar tashk lot – OPEKn ng rasm y 
ma’lumotlar ga ko‘ra O‘zbek ston tab y gaz qaz b oluvch mamlakatlar 
reyt ng da 14-o‘r nn egallayd (24-rasm).