Geog-8-uzb indd

13-dars
13-dars
24-r
а
sm. 
O‘zbеk stоnn ng tаb y gаz qаz b оluvch mаmlаkаtlаr оrаs dаg o‘rn .
http://eduportal.uz

---

36
Farg‘ona vod ys dan tashqar Buxoro, Surxondaryo va Qash qadaryo v lo-
yatlar hamda Qoraqalpog‘ ston Respubl kas hudud dan boy tab y gaz kon-
lar top l sh nat jas da O‘zbek ston gazn eksport q la boshlad (25-rasm). 
Gaz quvurlar orqal yubor l sh sababl transport xarajat har qanday 
yoq lg‘ n tash shdan arzon tushad .
Gaz quvurlar n ng uzunl g tez osh b bormoqda. Dastlabk tab y gaz 
quvurlar Farg‘ona vod ys da qur lgan ed . O‘zbek stonda ss q kunlar 
ko‘pl g dan faqat q sh kunlar gaz ko‘p talab q l nad . Gazn ko‘p ste’mol 
q lad gan Toshkent, Farg‘ona, And jon kab shaharlarda yozda tejalgan 
gazn yerost omborlar ga y g‘ b qo‘y b, q shda foydalan lad . Gaz s fatl
yoq lg‘ g na emas, balk k myo sanoat n ng q mmatl xomashyos hamd r. 
Gazga bo‘lgan talab k myo, ss ql k elektr stans yalar va ma sh y xo‘jal kda 
tobora ort b bormoqda. Shunga ko‘ra qo‘sh mcha gaz ch qar sh yo‘llar
zlanmoqda, gaz quvurlar n ng gaz o‘tkaz sh mkon yat osh r lmoqda.
Neft sanoati.
Nefts z hoz rg zamon qt sod yot n yur t sh mumk n emas. 
Neft xom hol da shlat lmayd . Qayta shlash nat jas da undan turl x l yoq lg‘ , 
ya’n k myov y mahsulotlar ol nad . Neftn qaz b ch qar sh xarajat ko‘m rn
qaz b ch qar sh xarajat dan o‘rta h sobda 4 barobar kam. M ll y qt sod yotda 
neftdan keng foydalan sh juda ko‘p mablag‘n tejashga mkon berad .
Mahsulot b rl g n ol sh (aytayl k, 1 t neft qaz b ch qar sh) uchun keta-
d gan pulda fodalangan hamma xarajat 
mahsulot tannarxi 
dey lad .
Neftn ng tannarx u qanday chuqurl kdan ol nayot ganl g dan ko‘ra kon-
n ng neftga qanchal k boyl g ga bog‘l q. Neft qaz b ol shn ng eng arzon usul
fontan usul bo‘l b, bunda neft quduqlardan kondag bos m tufayl ot l b 
ch qad . Bos m kamaygan holda un turl usullar b lan ko‘tar b tur lad . 
Neftn nasoslar yordam da ch qar b ol sh ham keng tarqalgan. Gaz s ngar
neftn ham quvurlar orqal yubor sh un tash shn ng eng arzon va xavfs z 
usul d r 
(temiryo‘lda tashish ga nisbatan 4 
barobar arzonga tushadi).
Qu vur transport
neftn ste’mol ch larga b r maromda yetkaz b 
be r shn ta’ m n layd . Tur l trans port vos ta-
la r ga ort sh-tush r sh dag muqarrar srof gar-
ch l k ka barham ber lad .
Ilgar g vaqtda neft qayerda qaz b ch -
qar lsa, o‘sha yerda qayta shlanar ed . Hoz r-
da neftn qayta shlash sanoat mahsulotlar
25-rasm. 
Muborak gazni qayta 
ishlash korxonasi.