Геодезиядан 1-практикум

4.6. Горизонталлар орасида жойлашган нуқталар
баландлигини аниқлаш
Айтайлик, пландаги С₁ нуқта жойдаги С нуқтани проекцияси ҳисобланади, у баландликлари маълум H_A ва H_B горизонталлар орасида жойлашган бўлсин (31 – шакл, а).

31 – шакл. Горизонталлар орасида нуқта баландлигини аниқлаш

31, б - шаклда АВ чизиқнинг вертикал кесими кўрсатилган ва ундан кўриш мумкинки,

,
бу ерда
.
ва горизонтал қўйилишлари планда ўлчанади, А нуқтадан В нуқтага қараб нисбий баландлик эса формула бўйича ҳисобланади ёки олдиндан, қиялик йўналишини аниқлаб (яъни нисбий баландликни ишораси), релъеф кесими баландлиги нинг маълум қийматидан фойдаланилади. Агар ушбу карта учун қўйилиш графиги тузилган бўлса, унда нисбатни ҳисоблашларни бажармасдан аниқлаш мумкин.
Ушбу масалани ечиш аниқлигига қўйилган талабига қараб, интерполяциялашни кўз билан чамалаб бажариш мумкин. Бу ҳолатда нисбат тахминан аниқланади ва уни қийматига кўпайтирилади. Масалан, 31 - шаклдан кўриш мумкинки, бу нисбат 1/3 га яқин. Унда, релъеф кесими баландлиги бўлганда, . Назорат учун нисбатдан фойдаланадилар. Унда


Мустақил ечиш учун масалалар
1. Кўз билан чамалаб интерполяциялаш усулида картада берилган нуқталар баландлиги аниқлансин.
2. Баландлиги га эга, С нуқтанинг А нуқтадан қанча оралиқда жойлашгани ҳисоблансин, агарда ва бўлса.
3. Горизонталар орасида жойлашган нуқтанинг баландлиги 26,8м тенг. Релъеф кесими баландлиги 2,5м бўлганда ушбу горизонталарнинг баландлиги қанчага тенг? Ушбу нуқтадан яқин горизонталгача масофа ҳисоблансин, агарда қиялик қўйилиши бу участкада 125 м га тенг бўлса.