Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Qishloq xo‘jaligi.
Rossiya katta yer fondiga ega (1705 mln. ga), biroq qishloq 
xo‘jaligida foydalaniladigan yerlar atigi 209,0 mln. gektarni tashkil etadi (qishloq 
xo‘jaligi yerlarining maydoni bo‘yicha jahonda Xitoy, AQSH dan keyingi 
3-o‘rinni egallaydi). 

---

118
Qishloq xo‘jaligi ikki asosiy – dehqonchilik va chorvachilik tarmoqlaridan 
iborat. Rossiyaning har bir rayonida qishloq xo‘jaligi mahsulotlari turining 
ma’lum to‘plami joylashgan bo‘lib, u ushbu rayon ixtisosligini belgilaydi. Farqli 
tomonlari tabiiy sharoitga (o‘simliklarning yorug‘lik, issiqlik va namlik bilan 
ta’minlanganiga) bog‘liq bo‘ladi. 
Oziq-ovqat sanoati.
Bu sanoat aholini oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’-
minlovchi tarmoqlarni o‘z ichiga oladi. Oziq-ovqat sanoati korxonalarining 
rivojlanishi va joylanishi quyidagilar bilan belgilanadi: aholining joylashishi 
(iste’mol omili), qishloq xo‘jaligining ixtisosi (xomashyo omili), tayyor 
mahsulotni transportda tashish sharoitlari.
Rossiyada
 transportning
barcha turlari rivojlangan. Biroq, so‘nggi yillarda 
RF yuk tashish oboroti qisqardi, uning tarkibi ancha o‘zgardi. Masalan, umumiy 
yuk tashish aylanmasida dengiz (13,0 %) va quvur (29,0 %) transportining hissasi 
birmuncha ko‘paydi, temiryo‘l (52,7 %) va daryo (3,7 %) transportiniki esa 
kamaydi. Yo‘lovchi tashish qisqardi, biroq uning tarkibida jiddiy o‘zgarishlar 
ro‘y berdi. 
Tarmoq uchun muhim bo‘lgan bir qator iqtisodiy va texnologik ko‘r-
satkichlar, jumladan, yo‘llarning holati yomonlashdi va sifati pasaydi. Transport 
mashinasozligi mahsulotlarini (magistral teplovozlar, yuk vagonlari, yuk av-
tomobillari va boshqalar) ishlab chiqarishning qisqarishi texnik parkning holatiga 
salbiy ta’sir ko‘rsatib bormoqda.
Temiryo‘l transporti
– Rossiyadagi asosiy transport turi. Temiryo‘llarning 
uzunligi bo‘yicha Rossiya dunyoda AQSH dan keyingi ikkinchi o‘rinda turadi. 
Temiryo‘llarning umumiy uzunligi taxminan 90 ming km, ularning 1/3 qismi 
elektrlashtirilgan.
Dengiz transportining Rossiya uchun ahamiyati uning uch okean: Atlantika, 
Shimoliy Muz va Tinch okeanlari akvatoriyasining dengizlari qirg‘oqlarida 
joylashgani bilan belgilanadi. Rossiyaning dengiz orqali o‘tgan chegaralari 
uzunligi taxminan 40 ming km.
Quvur transporti mamlakatning yagona transport tizimida muhim o‘rin tutadi.