Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

irsiy o ‘zgaruvchanlikning gomologik qatori
qonunlaridir (bu to ‘g‘rida avvalroq batafsil m a’lumotlar keltiril­
gan).

---

143
Toshkent milliy universiteti genetiklari Akademik J. A. Mu- 
sayev rahbarligida g‘o ‘zaning juda ko‘p foydali belgilariga ega 
b o ‘lgan gomozigotali liniyalari yaratilgan bo‘lib, bu kolleksiyadan 
g‘o ‘za seleksiyasini rivojlantirishda keng foydalaniladi.
Bu qonundan samarali foydalanish natijasida seleksionerlar 
bug‘doy, arpa, makkajo‘xori kabi o ‘simliklarning har xil foydali 
xo‘jalik ahamiyatiga ega bo‘lgan navlarini keltirib chiqardilar. 
Qonunni faqat o ‘simliklar uchungina emas, balki hayvonlar va 
mikroorganizmlarda ham qo‘llash mumkinligi aniqlandi. Masalan, 
odamda uchraydigan ko‘p irsiy belgilar va kasalliklar hayvonlarda 
ham uchraydi (avvalgi mavzularga qarang).
30-§. O ‘simliklar seleksiyasining asosiy metodlari
Tanlash va duragaylash usullari seleksiyasining asosiy usulla- 
ridir.
Yalpi va individual tanlash natijasida avval mavjud bo‘lmagan 
yangi narsa yaratilmaydi, faqat populyatsiyada uchraydigan foydali 
sifatlarga ega bo‘lgan o ‘simliklar ajratib olinadi. Bu usul yordami­
da o ‘simliklarning ko‘plab navlari yaratilgan.
Duragaylash metodini qo‘llab, olingan duragaylarni keyincha- 
lik tanlash natijasida bug‘doy, kungaboqar, sabzavot va mevalar- 
ning ko‘p serhosil navlari yaratilgan. Duragaylash metodini amal­
ga oshirishda geterozis hodisasidan keng foydalaniladi