Gen kasalliklari

15- mavzu. Nikohlar tiplari va ularning tibbiy-genetik tomonlari 

10 

 

 

Terming rangi bir-birini to‘ldiruvchi besh juft dominant 

genlar ishtirokida idora qilinadi (А Д ; B,B,; 0 ,0 ,; D,D,; 

E,E,). Terida melaninning hosil boiishi bir juft gen ta’sirida 

yuzaga chiqadi, lekin qolgan 4 juft genlar esa melaninning 

qancha hosil bo‘lish miqdorini aniqlay di. 

Terining rangi unda hosil boigan pigment miqdoriga bogiiq. 

Afrikaliklar terisida pigmentning ko’p boiishiga sabab 

ularda allel 4 juft dominant genlar boiadi. Yevropaliklarda 

esa dominant genlar yo’q, lekin 4 juft retsessiv genlar bor. 

Bo’yning uzunligi, vazni, yashash muddati, qon bosimi, 

barmoqlar uzunligi va hokazolar belgilar hisoblanadi. 

GENOKOPIYA YA FENOKOPIYA 

Ayrim holatlarda har xil genotipli organizmlar o’xshash 

fenotipni yuzaga chiqarishi mumkin. Bu holatga 

genokopiya deyiladi. Yuqorida aytilgan albinizm va 

gemofiliya kasalliklari bunga misol bo’ladi. Gemofiliya 

kasalligining А, В, C, D turlari mavjud. A turida VIII, V da 

IX, С da XI va D da XII omil yetishmaydi. Albinizm 

kasalligi 

esa autosoma-dominant holda ham autosoma retsessiv 

holda ham yuzaga chiqishi mumkin. Bir xil klinik 

belgilarning har xil genotiplar bilan yuzaga chiqishi ayrim 

irsiy kasalliklarning genetik jihatdan murakkabligini 

ko’rsatadi. Fenokopiya — ma’lum bir genotipga bog’liq 

bo’lgan va tashqi muhit ta’sirida yuzaga chiquvchi 

o’zgarishning boshqa genotip bo‘yicha yuzaga chiqadigan 

o’zgarishiga o’xshash boTishi. Fenokopiyada  genotipda 

---