Gazning zichligi. Gazning issiqlik berish qobiliyati

V - <7i / (■s = (Qi + < ' ) / ( , = £x + 1 • ^(7.6)
Bunda: ex— sovitish koeffitsiyenti.
Bundan ko'rinadiki, o'zgartirish koeffitsiyenti birdan kattaligi ko'rinib turibdi. Uning qiymati 3...7 oralig'ida bo'ladi, yuqori haroratli manbalardan foydalanilganda (masalan, issiqlik mashinalarining


122

chiqindi gazlari) bu ko'rsatkich yanada yuqori boMadi. Bu issiqlik nasoslaridan foydalanish maqsadga muvofiqligini ko‘rsatadi. Issiqlik nasoslari samarasi tiklanuvchan va noan’anaviy energiya manbalaridan foydalanilganda yanada ortadi.
Issiqlik nasoslarining ishlatilishi. Tabiatda juda ko‘p issiqlik manbalari mavjud boMib, ularning haroratlari 273 К dan yuqori, lekin issiqlik mashinalarida ishlatish uchun kamlik qiladi. Masalan,
dengiz, daryo va buloq suvlarining haroratlari 0°С dan ancha yuqori. Ba’zi hollarda, korxona va xo‘jaliklarda ancha yuqori haroratli suvlar ham tashqariga chiqarib yuboriladi.
Nisbatan yuqori boMmagan (10...20°C) haroratli issiqlik manbalarining issiqligidan foydalanish uchun issiqlik nasoslari degan * qurilmalar ishlatiladi.
Izoh: Suv yuqoridan pastga o‘zi oqadi, pastdan yuqoriga suv nasosi bilan majburan haydaladi. Shuningdek, issiqroq jismdan sovuqroq jismga issiqlik o‘zi o'tadi, sovuqroq jismdan issiqroq jismga issiqlik o'zi o‘tmaydi, issiqlik nasosi bilan majburan haydaladi.
Qurilmaning ishlash ketma-ketligi quyidagicha (7.5- rasm): Г, haroratli daryo suvi bugMangich (1) ichidagi quvur chulg'ami (zmeyevik) orqali o‘tib o‘zidagi ko‘p boMmagan issiqlik miqdori g t hisobiga yengil bugManadigan suyuqlik (freon)ni bugMantiradi. Hosil boMgan freon bugM kompressor (2) da siqilib, bosimi p2 va harorati T2ga ko'tariladi.
Yengil bugManadigan ishchi jism (freon) ning bugM kondensator
(3) da suyuqlikka aylanib, bug'ning suyuqlikka aylanishidagi q issiqlik

123
miqdorini quvur chulg'ami ichidan o'tayotgan suvga beradi. Nisbatan sovigan ishchi jism (freon) suyuq holatda bosim pasaytirgich (4) (drossel) orqali yana bug'latgich (1 )ga keiadi va sikl takror- lanaveradi.Shunday qilib, nisbatan pastroq haroratli daryo suvining issiqligi, aytaylik xonalarni isitish uchun kerakli 50—60°C li isituvchi suv bilan ta’minlash mumkin.
Issiqlik nasosini ishlatish uchun sarflanadigan ish miqdori:
t = q - qx .
Issiqlikdan foydalanish koeffitsiyenti esa:
£ —— ———— = 1+ . (7 7)