G’aznachilik” fakulteti

2-rasm. Ko’chmas mulk bozorining funksional-tuzilmaviy modeli⁴
Auksion (A) ko’chmas mulk savdosi kimoshdi savdosi orqali sotiladi.
Sotuvchi (S) – ko’chmas mulkini sotib undan foyda olish maqsadida o’zini obyektini sotuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs va davlatdir.
Haridor (H) – ko’chmas mulkdan naf olish maqsadida undan foydalanish, tassarruf etish yoki hadya qilish maqsadlarida mablag’ bilan ta’minlangan yuridik va jismoniy shaxs va davlat bo’lishi mumkin.
Rieltor (R) - malaka sеrtifikatiga va litsеnziyaga ega bo’lgan, yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi jismoniy shaxsdir.
Rieltorga litsеnziya ko’chmas mulk bozorida faqat axborot va maslaxat xizmatlari ko’rsatish uchun bеriladi.
Rieltor o’z fuqarolik javobgarligini sug’urta qilish polisiga ega bo’lishi kеrak.⁵
Davlat regulyatori (DR) va nodavlat regulayatorlar (NR) ko’chmas mulk bozorini qonuniyligini tartibga solib turadi.
Regulyativ kanallarga davlat regulyatori ( DR) va nodavlat regulayatorlar (NR) kiradi.
Savdo operatsion kanallar A orqali 3 ta elementni bo’glaydi – R, H, S.
Funksional operatsin kanallarr orqali S va H, S va R, H va R o’zaro bog’langan.
Ko’chmas mulk bozoriga qarasak, auksion, sotuvchi va haridorning vazifasini rieltorlik firmalari bajarishini ko’ramiz.
Ko’chmas mulkka bo’lgan talab Qᵈ uning bozor bahosi Pa va yalpi daromadga bog’liq:
Qᵈ=D(Pa, Y) (1)
Taklif esa Qˢ tovarning bozor narxi Pa va xomashyo narxiga Px bog’liq:
Qˢ=S(Pa, Px) (2)
Bozordagi talab va taklif muvozanati:
Qᵈ=Qˢ (3)
(1), (2) va (3) tenglamalar bozorning iqtisodiy modelini ko’rsatadi. Ulardagi Px va Y – ekzogen parametrlar. Endogen parametrlar (V) – Pa va Q (sotilgan ko’mas mulklar soni). Bularni o’zaro bog’lagan holda, talab va taklifning muvozanat modelida ko’rish mumkin.
Modelda taklif egri chizig’i xomashyoning o’zgarmas bahosida taklif etilayotgan tovar hajmi va uning narxi orasidagi nisbatni ko’rsatadi. Taklif egri chizig’i yuqoriga yo’nalgan, sababi Pa qanchalik yuqori bo’lsa, ko’chmas mulk shuncalik ko’proq qurib sotuvga chiqariladi.
Pa S

Pa*

D
Q*