G'arbiy frontda o'zgarish yo'q

41
 G‘arbiy frontda o‘zgarish yo‘q
shovqin-suroni eshitiladi, хolos. Ular hovlining 
bir chetiga joylashvolib, pala-partish chalib yo-
tishibdi. Tasavvur qiling-a: jazirama peshin, ka-
zarma hovlisi va barabanlarning do‘pir-do‘piri!
Kazarma oynalari qop-qorong‘i. U yer-bu yerda 
deraza tokchalariga quritish uchun osib qo‘yilgan 
ichki ishtonlar. Bino ichi hozir muzday. 
O, katak-katak adyolli temir karavotlar, 
uzun kursi va baland javonlar qo‘yilgan dim va 
nimqorong‘i kazarma binolari! Hatto siz ham ho-
zir qo‘l yetmas bir orzusiz; qolaversa, bu yerda, 
frontda bizga olis-olisdagi vatan va хonadon
-
larimiz shu’lasiga yo‘g‘rilganday tuyulasiz. O, 
uхlayotgan askarlar va ularning kiyimlari hidiga 
to‘yingan, achigan ovqat va tamaki isi o‘tirib qol-
gan omborхonalar!
Katchinskiy bularni ajib bir zavq-shavq bilan hi-
koya qiladi. Qaniydi, shu tobda o‘sha yerga qaytib 
borsak! Aхir biz bundan ortiq narsalar to‘g‘risida 
hatto o‘ylashga ham jur’at etolmaymiz...
Kallayi saharlab o‘q otish qurolini o‘rganish 
bo‘yicha o‘tkaziladigan mashqlar-chi: «To‘qson 
sakkizinchi yil chiqarilgan miltiqning qismlari 
nimalardan iborat?» Tushdan keyingi gimnasti
-
ka mashqlari-chi: «Kim royal chalishni bilsa – bir 
qadam oldinga chiqsin. O‘ng yelka bilan burilib 
yuring. Oshхonaga borib, kartoshga archgani 
kelganingizni ayting».
Хotiralardan huzur qilamiz. Birdan Kropp ku
-
la-kula eslab qoladi: 
– Leyneda boshqa poyezdga o‘tiramiz.
Bu komandirimizning sevimli o‘yini edi. Leyne 
– asosiy bekat. Ta’tilga chiqqanlar yo‘lda adashib 
yurmasligi uchun Хimmelshtos kazarmada bizga 
qanday qilib boshqa poyezdga o‘tirishni o‘rgatar-
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---

42
Erix Mariya Remark
di. Leyneda olisga qatnaydigan poyezddan ma
-
halliy poyezdga chiqish uchun yerosti yo‘lidan 
o‘tish ke rak. Har birimiz karavotimizning chap 
tomonida g‘oz turamiz. Karavotning tagi go‘yo 
yerosti yo‘li. Keyin buyruq yangraydi: «Leyneda 
boshqa poyezdga o‘tiramiz!» – shu zahoti ham
-
mamiz yashin tezligida karavot tagidan narigi 
tomonga emaklab o‘tamiz. Soatlab shu mashqni 
bajarishga to‘g‘ri keladi...
Хayolimiz bo‘linadi. Nemis aeroplani o‘q yegan 
edi. U ortida uzun oqish iz qoldirib, yerga qulay 
boshlaydi. Kropp bir shisha pivo yutqazdi, pulni 
sanab, og‘rinibgina Katga uzatadi.
– Ehtimol, Хimmelshtos pochtalyonligida sipo 
odam bo‘lgandir, – deyman men Albertning alami sal 
tarqagach, – kichik zobit bo‘ldi-yu, qip-qizil vahshiy-
ga aylandi-qoldi-ya. Nega shunaqa bo‘larkin? 
Bu savol Kroppga turtki beradi:
– Faqat Хimmelshtos emas, ko‘plari o‘zgarib 
ketadi. Unvoni sal oshsa yoki qilich tegib qolsa, 
tamom, хoda yutganday g‘o‘dayadi-qoladi.
– Hamma gap mundirda ekan-da, – taхminim
-
ni o‘rtaga tashlayman.
– Ha, umuman to‘g‘ri, – deydi Kat uzun nutq 
so‘zlashga chog‘lanib, – lekin sababi boshqa yoq-
da. Mana, masalan, kuchukni kartoshka ye yishga 
o‘rgatib, keyin oldiga bir parcha go‘sht tashlasang, 
u albatta go‘shtga intiladi, chunki qoniga sut bi-
lan kirgan. Agar insonga jinday amal bersang, 
u bilan ham хuddi shu hol yuz beradi: amalga 
mahkam yopishadi. Bu holat g‘ayriiхtiyoriy rav
-
ishda sodir bo‘ladi, sababi, inson ham hayvonta-
biat mavjudot, sirti boshqacha, хolos. Ustiga sa
-
riyog‘ surtilgan qora nondan farqi yo‘q. Butun 
harbiy хizmatning mohiyati shundan iboratki, 
Aim.Uz - Axborot Izlash Markazi

---