Gap. Gap kommunikativ (aloqa) birlik sifatida reja

Dildora (kim?) – ega , kechagi ( qachongi ?) – aniqlovchi , uchrashuv haqida (nima haqida ?) – to‘ldiruvchi , zavqlanib (qay tarzda ?) – hol , gapirdi (nima qildi ?) – kesim .

Gapdagi so‘zlar esa quyidagicha sintaktik aloqaga kirishgan :

1) Dildora gapirdi ; 2) zavqlanib gapirdi ;

3) uchrashuv haqida gapirdi ; 4) kechagi uchrashuv

Demak , gap bo‘laklarining turi ,odatda , bir-biriga nisbat berib tayinlanadi .Chunonchi, ega kesimga , kesim egaga , to‘ldiruvchi to‘ldirilmishga , aniqlovchi aniqlanmishga nisbatan tayinlanadi . Nisbat beriluvchi so‘z bo‘lmas ekan , u yoki bu bo‘lak haqida gap bo‘lishi mumkin emas .

Gap bo‘laklari 5 ta : kesim , ega , to‘ldiruvchi, hol, aniqlovchi .

Kesim gapning asosini tashkil qiluvchi markazdir . Ega kesimga ergashib , kesimda ifodalangan ish-harakatning bajaruvchisini ko‘rsatadi . Bular gapning bosh bo‘laklari sanaladi . To‘ldiruvchi , aniqlovchi , hol kabi bo‘laklar esa ega yoki kesimga ergashib kelib , ularni to‘ldiradi, aniqlaydi yoki izohlaydi . Shuning uchun ular gapning ikkinchi darajali bo‘laklari deyiladi .

Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati

1. 
   G’ulomov A. Asqarov M. Hozirgi o’zbek tili. Sintaksis.: Toshkent, 1961, 263-bet
   
2. 
   Abdullaev A. B. Hozirgi o’zbek adabiy tilida ko’chirma gapli konstruktsiyalar. Toshkent: Fan, 1978, 38-bet.
   
3. 
   O’zbek tili grammatikasi. II tom. Sitstaksis. Toshkent.: Fan, 1970, 459-bet.
   
4. 
   Sovet davrida o’zbek adabiy tiliniig taraqqiyoti. II tom. Sintaksis. Toshkent: Fan, 1989, 270 bet.
   
5. 
   Hojiev A., Mahmudov N. Semantika va sintaktik pozitsiya. — «O’zbek tili va adabiyoti», 1983, 2-sop, 31—32-6.
   
6. 
   Vasilev L. M. Sovremennaya lingvisticheskaya semantika. M.: Vo’sshaya shkola, 1990, s. 51 va boshqalar.11-92