Mavzu: gapning ajratilgan bo`laklari va ularda tinish belgilarini qo`llanilishi

Mavzu: GAPNING AJRATILGAN BO`LAKLARI VA ULARDA TINISH BELGILARINI QO`LLANILISHI
Gapning bo`laklari ajratilishi mumkin. Gap bo`laklarini ajratish orqali murakkab fikr sodda, ixcham va ta’sirli ifodalanadi. Gapning hamma bo`laklari ham ajratilishi mumkin:

1. 
   Ajratilgan egalar: Men, Salimov To`lqin, Samarqand viloyatining Kattaqo`rg`on shahrida 1968 – yili tug`ildim.
   
2. 
   Ajratilgan kesimlar: Uyda ko`p ish qildi – supurdi, kir yuvdi, tozaladi.
   
3. 
   Ajratilgan aniqlovchilar: O`sha otga mana bu bolaning, Qurbonberdining ishqi tushib qolgan ekan.
   
4. 
   Ajratilgan to`ldiruvchi:
   

Kechqurun osh suzsak, bir nasiva kam,
Qo`msayman birovni – allakimimni. (G`.G`)

5. 
   Ajratilgan hol: Yillar mana shu xilda, osoyishta o`tar edi.
   

Ajratilgan bo`lak ikki vazifada keladi:

1. 
   u o`zidan oldingi mavhum ma’nodagi bo`lakning ma’nosini izohlaydi va diqqatni ana shu bo`lakka jalb qiladi;
   
2. 
   o`zi ifodalagan mazmunning ma’nosini ajratadi, diqqatni shu bo`lakka qaratadi.
   

Bu xil ajratilgan bo`laklar ham ikki turli bo`ladi:
-ajratilgan sifatlovchili aniqlovchilar: Borlig`im-la farzandingman, sodiq, mehribon, Ozarbayjon, Ozarbayjon!
-ajratilgan ravishdosh qurilmalari: Ey Farg`ona! Tushkun kunlar bolasini tishida tishlab, yuvib, tarab, seBib, o`pib, quchib, opichlab, Ey vaxtlarni valog`atga yetkazgan ona!
AJRATISH USULLARI

1. 
   Gap bo`laklarining tartibi o`zgaradi, ajratilgan bo`lak o`z aniqlanmishidan keyin keladi: Men yomondan, ayrilib, yaxshini topganing qani? Bugun kun bo`ladi, ravshan va bedog`.
   
2. 
   Ajratilgan bo`lak boshqa bir bo`lakning ma’nosini izohlamay, o`zi ifodalagan bo`lakninng ma’nosini ajratib, diqqatni o`zi ifodalagan mazmunga jalb qilib keladi: So`ng qilichini mahkam ushlab, bukchayib, ohistagina yerga yeqildi.
   

Bu xil gap qurilmalarning o`z egasi bo`lsa, ergash gap sanaladi.