Mavzu: gapning ajratilgan bo`laklari va ularda tinish belgilarini qo`llanilishi

Kirish so`z va kirish gaplarda tinish belgilari.

Kirish so`z va so`z birikmalari so`zlovchining xabarga bo`lgan modal munosabatlarini ifodalaydi va pauza (to`xtalish) ohangi bilan ajralib turadi. Agar shu to`xtalish bo`lmasa, u gap bo`lagi bo`ladi: So`zsiz, bu yil imtihonlarni yuqori baholar bilan tamomlaymiz – kirish so`z. O`rtog`i bilan so`zsiz salomlashdi – hol. Kirish so`z shaklidagi so`z gap bo`lagi bo`lganda, u tinish belgilari bilan ajratilmaydi.
Kirish so`zlar gap boshida kelsa, undan so`ng, gap orasida kelsa, har ikki tomoniga, gap oxirida bo`lsa undan oldin vergul qo`yiladi: Shubhasiz, toptalar, yengilar g`anim. Siz bu gaplardan bexabarsiz, albatta.
Kirish gaplar – gapning ayrim bo`laklariga yoki umumiy mazmuniga izoh beruvchi qurilmalardir. Ular pasayuvchi yoki ko`tariluvchi maxsus ohang bilan ajralib turadi. Tarkibi uncha katta bo`lmagan kirish gaplar vergul bilan ajratiladi.Tarkibi ancha katta bo`lgan va gapga umumiy izoh beruvchi gaplar qavsga olinadi yoki tire bilan ajratiladi: Qurbon ota uning suhvatini hushlamasa ham, odamning yuzi issiq – hamsafar bo`lishi to`g`risidagi sazasini o`ldirmadi.
UNDOV SO`ZLAR, va, ha, yo`q SO`ZLARIDAN SO`NG TINISH BELGILARINI ISHLATILISHI
Undov so`zlar va, ha, yo`q so`zlari aytilayotgan fikrga so`zlovchining munosabatini bildiradi, ulardan so`ng Vergul, agar chuqur his-hayajon ifodalansa, undov belgisi qo`yiladi:

• 
  voy, qir muncha chiroyli bo`p ketdi?
  
• 
  voy-vuy! Asl jannat deng,taqsir.
  
• 
  Oh-oh-oh! Otangizga rahmat!
  

Ha, yana bir kichik stansiya qolibdi.
Yo`q, urushning nomi o`chsin.
Undov so`zlar so`zlovchining his-hayajonini (sevinchi, qayg`usi, qo`rqishi, havasi, achinishi, taajjubi, nafrati, pichingi afsusi va...), ha va yo`q so`zlari so`zlovchining roziligi yoki qarshiligini bildiradi. His-hayajon, fikr tugallanmagan o`rinlarda undov so`z va ha, yo`q so`zlaridan so`ng ko`p nuqta qo`yilishi ham mumkin: O...serjant, bu urush ko`p odamlarning yostig`ini quritib yubordi.
Undov so`zlar va ha, yo`q so`zlari mustaqil gaplar bo`lib kelishi ham mumkin. Bunda ulardan keyin tinish belgilari sodda gaplardagi kabi qo`llanadi: O... Ho`kiz yo`q, o`g`il ko`cha tomondan teshilgan...